امام شناسی صفحه 14

آن که معنای لغوی آن (حفظ و نگهداری) در نظر گرفته شده است، اما به هر صورت به غیر از عصمت مطلق، درخواست مراحلی از عصمت، نیز برای همگان قابل دسترسی است که اگر چنین نبوده، ما را به طلب کردن آن امر نمی کردند.

منشأ عصمت

در بین متکلمان شیعه نظرات مختلفی پیرامون منشأ عصمت وجود دارد، برخی تنها لطف الهی را علّت عصمت می دانند و برخی دیگر عقیده دارند که سرچشمه و منشأ عصمت، علم است. و البته آن هم برخاسته از لطف الهی است.

به عقیده ما نظریه دوم صحیح تر به نظر می رسد گرچه مخالفانی دارد. مخالفان این نظریه، علم را صورت حاصل در نفس می دانند که اگر گناه و معصیت را نفی کند قادر نیست سهو و نسیان را برطرف کند. اما به نظر ما علم اهل بیت (علیهم السلام) از سنخ علم ما نیست. زیرا علم جزئی، عصمت جزئی می آورد ولی علم مطلق آن هم علم لدنی و علم الهی، عصمت مطلق و کامل می آورد. علم حضرات چهارده معصوم (علیهم السلام) نوری است که تمامی تاریکی ها و جهل و ظلمت ها را از بین می برد، علاوه بر آن سهو و نسیان را نیز برطرف می سازد. اگر ما به قبح و آلودگی نجاست علم داریم و از خوردن آن پرهیز می کنیم، اولیاء الهی به قبح و خباثت گناه و معصیت علم دارند و از آن دوری می کنند، ائمه اطهار (علیهم السلام) با علم الهی خود تمامی زوایای پیدا و پنهان هستی را می بینند و به آن آگاهی کامل دارند تا آن جا که ترک اولی نیز در ساحت مقدس آنان راه ندارد. مرحوم علامه طباطبایی (رحمه الله علیه) نیز در این خصوص می فرماید: امری که عصمت به واسطه آن تحقق می یابد، نوعی علم است که مانع از ارتکاب معصیت و خطا توسط صاحب آن علم می شود. عصمت که یک موهبت الهی است نوعی از علم و شعور است که با سایر انواع علم مغایرت دارد. سایر علوم گاهی مغلوب قوای دیگر واقع می شوند، ولی این علم همیشه بر سایر قوا