- پیشگفتار 1
- اشاره 4
- صورت برهان لطف محصّل 10
- مشروح برهان لطف و اثبات مهدویّت 11
- صورت برهان لطف مقرّب 11
- تعریف لطف 12
- اشاره 13
- اقسام لطف 13
- لطف محصّل 14
- پیش فرض های قاعده لطف محصّل 14
- اشاره 14
- طرح برهان لطف محصّل در اثبات اصل امامت 20
- لطف مقرّب 21
- اشاره 21
- تفاوت لطف مقرّب و محصّل 22
- پیش فرض های قاعده لطف مقرّب 23
- طرح برهان لطف مقرّب و اثبات اصل امامت 27
- قاعده لطف و اثبات مهدویت 28
- اشاره 33
- صورت برهان امکان اشرف 34
- تفاوت دو قاعده لطف و امکان اشرف 35
- پیشینه بحث 35
- اشاره 38
- بیان مفردات 38
- انگیزه طرح و جایگاه قاعده 40
- براهین قاعده 41
- فرزانگان و قاعده امکان اشرف 43
- اثبات وجود امام از طریق برهان امکان اشرف 45
- کارایی قاعده بر اثبات مدعا 46
- اثبات پیش فرض 47
- نتیجه گفتار در آینه روایات 54
- رد پای قاعده امکان اشرف در کلا م و فلسفه مسیحیت 56
- صورت برهان واسطه فیض 59
- تفصیل برهان واسطه فیض 60
- فیض در متون دینی 61
- فیض در لغت 61
- فیض در اصطلاح 62
- انگیزه طرح مباحث فیض 65
- تاریخچه 67
- برهان لزوم واسطه در فیض 70
- اشاره 70
- پیش فرض های براهینِ اثبات واسطه در فیض 74
- ویژگی های نخستین صادر از منظر حکیمان 77
- تعبیرهای متون دینی از نخستین صادر (واسطه فیض) 80
- اشاره 80
- دو. النور 81
- اشاره 84
- ائمه علیهم السلام و واسطهء در فیض 84
- مرحله یکم: پذیرش اصل نظام اسباب 84
- مرحله دوم: اعتقاد به آفرینش نظام مند و واحد بودن نخستین صادر 86
- مرحله سوم: برتری و شایستگی وجود نوری انبیاء و ائمه علیهم السلام 87
- مرحله چهارم: برخورداری نبی، ولیّ و امام علیه السلام از تصرف تکوینی 89
- مصداق نخستین صادر (واسطه در فیض) از نظر متفکران مسلمان 92
- اشاره 92
- معنای صحیح واسطه در فیض 99
- نتیجه و جمع بندی نهایی 107
- صورت برهان 109
- یادآوری معنا و مقام امام 110
- همخوانی امام شریعت با انسان کامل طریقت 113
- ریشه های اندیشه انسان کامل 115
- اشاره 117
- تعریف و پیشینه اصطلاح انسان کامل 117
- حقیقت انسان و جایگاه او در هستی 120
- ضرورت وجود مستمرّ انسان کامل در پهنه هستی 121
- ضرورت انسان کامل از دیدگاه عرفان 123
- اشاره 123
- مراتب عرفانی یا چینش نظام هستی 124
- اجمال چینش هستی از نظر عارف 124
- تفصیل چینش هستی از نظر عارف 126
- مقام اول: مقام ذات 126
- مقام دوم: تعین اول 128
- مقام سوم: تعین ثانی 130
- مقام چهارم: عالم عقل (ارواح) 133
- مقام پنجم: عالم مثال (برزخ) 133
- اشاره 137
- دلیل اول (مشاهده در آینه تمام نما) 137
- طرح و اثبات پیش فرض های برهان انسان کامل 138
- دلیل دوم ولیّ اسم خدا و مایه بقاء عالم 145
- دلیل سوم میوه و غرض خلقت 150
- اشاره 150
- در هر زمان، تنها یک انسان کامل، قائم است 155
- الف. سیما و اوصاف پیشوایان الهی در قرآن 157
- اشاره 157
- تطبیق انسان کامل بر امام علیه السلام 157
- ج. سیما و اوصاف انسان کامل در فرهنگ عرفانی 170
- نتیجه 178
- اشاره 192
- گونه های دلایل نقلی اثبات مهدویّت 195
- اشاره 199
- یکم. دستور مطلق و همیشگی بر اطاعت از ولیّ امر 199
- دوم. همواره با صادقین باشید 203
- سوم. وعده پیروزی صالحان و حکومت جهانی 210
- چهارم. وجود همیشگی امام؛ لازمه استمرار عهد الهی 214
- پنجم. وجود یک هادی برای هر قوم 215
- ششم. قیامت و امام اختصاصی برای هر قوم 216
- اشاره 218
- یکم. خبر از امامان دوازده گانه 218
- دوم. همراهی همیشگی فردی از عترت با قرآن 226
- سوم. تکلیف همیشگی بر شناخت امام زمان 235
- سخن آخر 238
نمایش درآورند.
در این جا پرسشی مطرح می شود و آن این که «نوبت بندی ریزش موجودات، چه گونه و بر چه پایه ا ی می باشد؟». قاعده امکان اشرف، عهده دار پاسخ به این پرسش است. این قاعده، از مباحث علّت و معلول و از متفرّعات اصل «الواحد لایصدر عنه إلّا الواحد» محسوب می شود؛ که در توجیه چیستی صادر اوّل از مبداء متعال به کار می آید.(1)
براهین قاعده
هدف اصلی از طرح این بحث، پاسخ دادن به این سؤال است که «کدامین گواه و برهان، این کبرای کلی (قاعده) را مسلّم و قطعی می سازد؟».
صاحب نظران این مبحث، براهینی را ابداع کرده یا توضیح داده اند؛ که در این جا، به بیان چند دلیل بسنده می شود.
دلیل یکم
مفاد قاعده، یک قضیه فطری است و چندان نیازی به اقامه برهان ندارد؛ چراکه فطرت آدمیان، در صورت درک صحیح آن، به صحتش گواهی می دهد. از این رو می توان این قاعده را مانند یک امر بدیهی، مانند «دو، نصف چهار است»، به شمار آورد.(2)
نمونه ملموس تر این دریافت عام را می توانیم در رفتار انسان مشاهده کنیم. مثلاً تمایل طبیعی و فطری شخصی که گروهی را به خانه خود دعوت می کند، این است که غذای بهتر و بیشتر را در برابر مهمان بزرگ تر و عزیزتر خود قرار
1- میر داماد، القبسات، ص 372.
2- «و ممّا ینبغی ان تعلَّم انّ من جمله ما حمل القدماء علی اعتقاد الاشرف و الاکرام فی الامور السماویه و غیرها شهاده الفطره بوقوع الأشرف فالاشرف» . سهروردی، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ص 434.