دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت صفحه 45

با توجه به براهین سه گانه و سخنان بزرگان فن، هر گونه شک و تردیدی از اعتبار و اتقان قاعده، برداشته می شود و جایی برای طرح و نقد شبهات و توهمات احتمالی نمی ماند؛(1) به ویژه آن که رسالت اصلی این نوشتار، اثبات وجود امام با استفاده از قاعده مذکور است.

اثبات وجود امام از طریق برهان امکان اشرف

در ابتدای فصل، صورت اصلی برهان ذکر شد؛ و مشخص گشت که به اقتضای قاعده، محال است که افراد انسان، وجود، حیات، علم، جمال و… را از مبداء فیّاض دریافت کرده باشند، لکن در مرتبه پیشین، انسان کامل، آن را دریافت نکرده باشد.(2)

هر یک از مشرب های فکری، این وجود پیشین را به یک نام خوانده اند؛ مثلاً فلاسفه اشراق، آن را «کلمه قدیسه الهیه»، حکمای مشّاء، «عقل فعّال»، حکمای پهلوی، «کدبانوی عالم»، عرفا، «انسان کامل» و ادیان الهی، «حجت اللّه» می دانند.

بنابراین، اگر یک فرد از افراد بشر، روی زمین باشد، باید فرد دیگری نیز باشد که انسان کامل، حجت اللّه و… در او متظاهر شود؛ چراکه زمین، هرگز نمی تواند از وجود حجّت، خالی باشد. پس، جرگه عالم بشریّت، بدون انسان کامل، طفره و محال است.(3) چنان چه صدر الدین شیرازی می گوید: «اگر ترتیب بالذات موجودات را تفحّص کنی، همواره کامل و شریف را پیش از ناقص و خسیس می یابی».(4)

1- آشتیانی، اساس التوحید، صص 130-150. لازم به تذکر است که ایشان، اشکالات وارد بر قاعده امکان اشرف را مشروحاً پاسخ داده اند.
2- باقی، مجالس حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، ص 41.
3- باقی، مجالس حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، ص 42 و دینانی، نیایش فیلسوف، ص 137.
4- «و انک لو تصفحت الاشیاء و ترتیبها بالذات لا بالعرض لوجدت ان الشریف متقدم دائماً علی الخسیس... و الخیر علی الشرّ و الصدق علی الکذب» . صدر الدین شیرازی، الحکمه المتعالیه، ج 7، ص 249.