قرآن و آخرین پیامبر: تجزیه و تحلیل مستدل و گسترده‌ای درباره عظمت و اعجاز قرآن از دریچه‌های گوناگون و سایر طرق شناسائی پیامبر اسلام صفحه 306

و فرهنگ به آن نوزیده مرکز پخش امواج نیرومند علم و فرهنگ گردد؟

اگر از یک زمین مستعد و آماده، گلها و گیاهان با طراوت برویند جای هیچ گونه تعجب نیست، تعجب در این است که از زمین شوره‌زار نامستعدی بوستان و گلستان پر رونقی بوجود آید.

***

3- در زمانی تاریک و وحشت‌زا

در عصر ظهور او نه تنها حجاز در تاریکی فرو رفته بود، بلکه امواج ظلمت حتی محیطهای نیمه درخشان را سخت می‌کوبید، همانطور که شاگرد بزرگ این مکتب، علی (ع) که شاهد هر دو دوران بوده (دوران پیش از اسلام و دوران بعد از ظهور اسلام) می‌گوید:

«به هنگامی او را برانگیخت که مردم جهان در وادی حیرت، گمراه، و در میان امواج فتنه‌ها سرگردان بودند.

هوسهای کشنده عقلهای آنها را ربوده، و کبر و نخوت آنها را به سقوط کشانده بود، جاهلیت تاریک آنها از راه حق بدر برده بود، و در میان «اضطراب» و «جهل» به سرگردانی گرفتار بودند ... ولی او (درود بر روان پاکش باد) تا آنجا که ممکن بود از خیر خواهی باز نه ایستاد، و بر طریق حق و انسانیت گام برداشت، و مردم را به علم و حکمت و پند و اندرز دعوت نمود»(1).

او در چنان زمان و چنان عصری قدم به عرصه ظهور گذاشت، عصری که بردگی و تبعیض، و امتیازات کثیف طبقاتی، حتی در متمدّن‌ترین

1- نهج‌البلاغه خطبه 91