خلقت نوری و ظهور صلبی اهل بیت علیهم السلام صفحه 233

1- بحارالانوار/25/ 24.

2- مائه منقبه/142.

3- تأویل الآیات الظاهره/2/ 501.

انسانی اثبات می شود و از دیگر سو ولایت تکوینی و تشریعی ائمه علیهم السلام در آنجا مشخص می گردد. بنابراین میان این دو موضوع پیوند ژرف و گسترده ای وجود دارد.

پیش از چگونگی ارتباط و تعامل «جهان ذر» با «عالم ماده» و «خلقت نوریه» جا دارد بحث مورد نیاز به صورت مستقل در هستی و چیستی عالم ذر ارائه و تبیین گردد.

1- هستی عالم ذر:

در اصل بودن و وجود داشتن «عالم ذر» تمامی مفسران متفق القول هستند که جهانی، مرحله ای و مرتبه ای در مراتب و سلسله ای عالم وجود انسانی بنام ذر وجود عینی و خارجی دارد. کسی اصل چنین مدعایی را تکذیب نکرده است و به بودن این مرتبه از مراتب خلقت بشری اذعان دارند. برخی مرتبه آن را مقدم بر جهان ماده، برخی مساوی با آن و برخی فراتر از آن می دانند.

اختلاف مفسران در اصل تبیین چگونگی رخداد این مرتبه است نه حقیقت وجودی آن. همگی پشت سرگذارنیدن «عالم ذر» را برای انسان ها امر قطعی می دانند اما در چگونگی گذار انسان از این مرحله و چگونگی انتقال دچار برداشت و نظر گوناگون هستند.

آنچه در خلقت نوریه از آن استفاده می شود و با قطع نظر از تفسیر های متفاوتی که از آن ارائه شده است. می توان بدان تکیه کرد اصل وجود عالم ذر است اثبات ولایت مداری بشر و اعلام بندگی آنها با هرگونه تفسیر و برداشت عالم ذر کاملاً سازگاری و تناسب دارد و هیچ یک از تفسیرها در اصل پذیرش ولایت ائمه علیهم السلام در عالم ذر آسیب نمی رسانند.