خلقت نوری و ظهور صلبی اهل بیت علیهم السلام صفحه 241

تفسیر نمود. باید برای فهم بیشتر آن به داده های وحیانی درنگ ورزید و از آن ها ماهیت وی را به دست آورد.

4- وجود آغازین، عالم ذر:

اشاره

قول برگزیده و مطابق با سیاق آیه و روایت های عالم ذر، وجود پیشین عالم ذر از این مرحله خلقت است. اگرچه در کیفیت و تبیین چیستی آن خیلی اطلاعات کافی به دست نمی آید اما اصل وجود عالم ذر را نمی توان رد کرد و با تحلیل های روشن فکرانه و تفسیر به رأی از ظاهر آیات عدول کرد.

با توجه به وجود عوالم فراتر از ماده و پوشیده بر قلمرو معرفتی ما بر پایه داده وحی نمی توان وجود چنین عالمی را نفی کرد.

آری! انسان جامع مراتب کمالات و مُلک و ملکوت است و آفرینش وی دارای مراتب ویژه خود است. ازاین رو، نخستین مرتبه آفرینش انسان را قرآن «عالم ذر» نام گذارد.

دلایل اثبات «عالم ذر»

1- ظهور آیات: واژه های أخَذَ و إذ و ربّک به ترتیب فعل گذشته را با فاعلیت خداوند در ظرف تحقق رخداد پیش از این جهان یادآوری می کند. واژگان «ظهورهم» را چه به معنی پشت و صلب آدم معنی کنیم یا آشکار شدن آغاز آفرینش انسان بدانیم به گذشته دلالت دارند نه بر آینده.

2- متن روایات: روایات عالم ذر فراتر از مستفیض اخبار متواتر معنوی هستند و همگی بر وجود پیشین این عالم از عالم ماده دلالت دارند که نمی توان آنها را تأویل برد یا از آنها دست برداشت.