خلقت نوری و ظهور صلبی اهل بیت علیهم السلام صفحه 321

1- تفسیر شعراوی/1/280.

2-2. تناسب مقدمه و ذی المقدمه:

اشاره

چنانچه بازگشت آدم را رخداد عقلی برشماریم، وسیله ی بازگشت باید متناسب با اصل تشریع عقلانی لحاظ و مقدمه قرار گیرد؛ زیرا نمی توان گفت میان مقدمه و ذی المقدمه هیچ گونه سنخیتی وجود ندارد. چنانچه توبه را دستور شرعی بدانیم در آن صورت وسیله ی بازگشت آن را نیز باید از متن شرع دریافت. اگر شارع وسیله ی مشخصی را برای بازگشت معین نسازد یا چند وسیله را ارائه دهد، به حکم عقل در استفاده از آنها جز در مواردی که ترجیح داشته باشند. مخیریم اما چنانچه مقدمه را تعیین خود شارع بنماید نه عقل می تواند جایگزینی برای آن بسازد و نه نقل معارض ضعیف و موهن. با استقراء تام گفتمان مفسران بزرگ، نوع کلمات در آیه مشخصاً بیان شده است چنانچه در پی می آید.

1 -. اطلاق «کلمه» بر واژگان

اشاره

واژگان اعتباری محصول رأی بیشتر مفسران اهل سنت و برخی از شیعیان است که از تفسیر آیه، به ویژه چیستی کلمات، ارائه داده اند. پیشینیان و پسینیان این نظریه تأکید ورزیده اند که مراد از کلمات در آیه ی شریفه که آدم آن را ازپروردگارش بازگرفت، الفاظ و ترکیبات اعتباری دارای مفاهیم ذهنی خاص بود.

مشتری همیشگی و تغییر ناپذیر این دستامد فکری و تفسیر ظاهری، بیشتربرادران عزیز اهل سنت هستند. میان ما شیعیان نیز این نظریه طرفداران اندکی

دارد اما نه آن چنان استوار و دلگرم که پی چنین اندیشه ای سر از پا نشناسند وتغییری در معناداری فهم آن ایجاد نکنند و برای دلبستگی بدان تفسیرهای موجودو پذیرفته شده را هم نادیده بگیرند و از آن با هر وسیل های دفاع کنند.