خلقت نوری و ظهور صلبی اهل بیت علیهم السلام صفحه 353

1- تسنیم/ 3/ 432.

یا درخواست دادگری چه در قالب اوامر و نواهی الزامی باشد...((1)) تکالیفی که آنها را ابراهیم انجام داد و تمام کرد«.((2))

افزون بر اینکه «مراد از مضمون کلمات اوامر و نواهی باشند؛ مناسک حج، خصال ایمان، ستارگان خورشید و ماه است که حضرت ابراهیم بدان ها استدلال کرد. تفسیر کلمات به خصلت های فطری از ابن عباس ترجمان قرآن نیز روایت شده است«.((3))

1-1. نقد مصداق اوامر و نواهی

چنانچه «کلمات» در این آیه به موجودات خارجی ماه و ستاره و خورشید اطلاق شود همان گونه که صاحب المنار بدان اشاره کرد به طریق اولی به محمد بن عبدالله علیه السلام به دلیل فحوای کلمات اطلاق می شود.

پیش از این یادآوری شده و پس از این روشن می شود که آن حضرت نخستین آفریده پروردگار و دیگر موجودات برآمده از نور اوست. اگر مراد از «کلمات» اوامر و نواهی باشد، نه دلیل اثباتی موضوع می شود و نه دلیل نفی آن؛ زیرا این احتمالات ذیل آیه ی {فتلقی آدم من ربه کلمات} داده نشده تا برای هر یک از اثبات و نفی نقدی ارائه شود. بنابراین احتمالات یاد شده بیگانه از بحث،