خلقت نوری و ظهور صلبی اهل بیت علیهم السلام صفحه 359

الف) تقدم کلمات

1. قرائن سیاقی

چه مصادیق «کلمات» را حقایق خارجی برشماریم یا تنها واژگان اعتباری در هر صورت وجود «کلمات» بر هستی آدم تقدم دارد. قرائنی که از خود آیه بر این مهم دلالت دارد، واژه «مِن ربه« است که پس از دریافت «آدم« در آیه چیده شده است. بنگرید: {فَتَلَقَّی آدَمُ مِن رَّبِّهِ کَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَیْهِ} ؛ زیرا از هر آنچه به پروردگار نزدیک تر باشد، جهت علو دارد و تقدم رتبی می یابد. از این رو، آدم در مرتبه ی وجودی پسین از نظر سنخیت عالم مادی و کلمات از نظر سنخیت منظومه های معنوی در سعه ی وجودی پیشین در سلسله ظهور و تجلی مراتب هستی قرار دارند. در هر صورت بر اساس برهان و شهود وجهه ی ربی در هر ساحه، مرتبه و منظومه ای بر وجهه ی خلقی تقدم حقیقی و واقعی دارد.

بنابراین «کلمات» نه هم زمان با آدم آفریده شد تا از نظر مرتبه ای خلقت، یکسان شمرده شود و نه پس از آفرینش آدم تا در مرتبه ی پسین واقع شود بلکه پیش از او وجود داشت.

2. مقایسه آدم و کلمات

افزون بر قرینه چینش واژه «من ربه« در ساختار آیه، برخی از مفسران با صراحت در نسبت سنجی کلمات و حضرت آدم، وجود کلمات را بر وی مقدم دانسته اند.

«عبید فرزند عمیر می گوید: آدم به خداوند عرض کرد: پروردگار من! آنچه به من دادی، خودم بدان ژرف نگریستم. آیا این حقیقت نخستین بار از یافته های درونی من تراویده بود یا حقیقتی بود که پیش از آفرینش من آن را به من دادی؟