خلقت نوری و ظهور صلبی اهل بیت علیهم السلام صفحه 381

1- تسنیم/ 3/ 424.

ط) ظهور نص بر همراهی

اشاره

واژه ی «اهبطوا» افزون بر آدم و حواء علیه السلام مصداق خارجی دیگری را نیز می طلبد تا مصداق جمع کامل گردد و مفهوم جمع بر سه عدد یا بیشتر صدق کند تا لغو خطاب یا مهمل بودن آن لازم نیاید. چنانچه دلالت جمع را بر حداقل دو تا صحیح بدانیم((1)) بیشتر از آن را کمال نه نقص در این صورت دلالت آیه بدون

هیچ ایراد و ابهامی بر آن دو صحیح است اما اگر أقل جمع را کمتر از سه ندانیم در آن صورت جز حوا و آدم باید مصداق دیگری برای آیه بیابیم.

مفسران شیعه و سنی بر آن دو اتحاد نظر دارند ولی بر فرد سوم احتمالاتی داده اند که به ترتیب یادآوری و نقد می شود.

1. شیطان: شیطان با دستور جداگانه پروردگار پیش از لغزش و بیرون رفتن آدم از آن جایگاه، ماده اخرج را صرف کرده بود که کسی به گردش نمی رسید دیگر جایی برای ماندن او وجود نداشت تا در معیت ابوالبشر بیرون رود.

واژه های «اهبط« و «اخرج« در آیه ی سیزدهم اعراف {فَاهْبِطْ مِنْهَا فَمَا یَکُونُ لَکَ أَن تَتَکَبَّرَ فِیهَا} و آیه ی سی و چهارم حجر {فَاخْرُجْ مِنْهَا فَإِنَّکَ رَجِیمٌ} به صراحت بیرون رفتن تنهای ابلیس را می رساند. مگر اینکه مفاد و مدلول این اوامر را شوخی، لغو و... بدانیم که با حکمت بیان مراد متکلم سازگاری ندارد.

پاسخ:

«اخباری داریم که بیرون آمدن شیطان و حواء و آدم را جداگانه بیان کرده و مانعی از همراهی آنان در خروج از