خلقت نوری و ظهور صلبی اهل بیت علیهم السلام صفحه 536

1- البرهان/ 5/ 517 ؛ تأویل الآیات/ 1/ 397 /ح 27.

نخست بر اعتقاد و برداشت خود جز عمل بی چرایی و کردار بی چگونگی مستند دیگری نداشتند اما طائفه دوم باور خود را در تعبدگری بر پایه ی مصالح و مفاسد ملزمه ی دستورات الهی تنیده شده استوار می سازند. تاروپود باور آنان بر این اساس شکل گرفته که ریزترین افعال تکوینی و دستورات تشریعی الهی همان فلسفه را دارد که درشت ترین افعال و گفتارش. از این رو، گونه های «حلیت« با پشتوانه و مصالح ملزمه عمومی در جامعه رخ می نماید همان گونه که «حرمت« با مفاسد ملزمه در جامعه گره خورده و هیچ گسستی را میان آن دو نمی توان تصور کرد.

خلقت نور اهلبیت علیهم السلام در صلب آدمیان از ابوالبشر تا ابوطالب همین حکمت و مصلحت را دارد. دانش و جهل ما هرگز در مصالح ملزمه این فعل الهی تأثیرگذار نیست. هر چه آن خسرو کند، شیرین بود. لطف کند، لطف شویم، قهر کند، قهر شویم. مبانی و ملاک این لطف و آشتی و قهر را بدانیم چه بهتر، ندانیم به. انتقال نور ائمه علیهم السلام فعل بوده که واقع شده چرایی و چیستی اش بی تردید از متن دین با درنگ بیشتر برمی آید و نادانی ها، به معنی نفی و نیستی این حکمت در حرکت نور از صلبی به صلبی نیست.

2. سطحی نگری نابخردانه

اشاره

آنگاه که اساس گفتمان با دیگران را خردورزی و پرسش گری بنیان نهادیم نه تسلیم و تعبد، پاسخ های اقناعی را عقل ما از صفحات تاریخ، علوم و تجربه ی بشری به دست می آورد، همان گونه که برای پرسش گران مقابل ما بر مبنای مطالعات، بینش و نگرش و باورهای شان این چرایی و چیستی شکل گرفته است. سخن در این گونه پاسخ ها با دینداران تنها نیست، با مخالفان دیندار و بی دینان دوست نما نیز هست یا هر آنکه روحیه ی تعبد ندارد.