خلقت نوری و ظهور صلبی اهل بیت علیهم السلام صفحه 97

1- توحید، صدوق/125.

نخست امام به گزینه ی اوّل استدلال می کند و آن اینکه تنها قدیمی دانستن یک حقیقت خود به خود همه فرض وجودهای دیگر پیش از قدیم را نفی می کند؛ زیرا قدیم یعنی آنکه پیش از او چیزی نباشد، حالا اگر چیزی پیش از آن تصور شود همیشگی فرضش باطل می شود. بنابراین فرض قدمت دایر مدار دو حقیقت بیش نیست یا قدیمی هست یا نیست. اگر باشد همین ویژگی هر خردمندی را به یکتایی و جاودانگی در ماهیت و طبیعت خود به یکتایی راهنمایی می کند و نیازی به قرینه ی برونی ندارد.

گزینه ی دوّم روشن است؛ زیرا هراندازه با خرد پیش رویم ناگزیر در جای و رو به روی موجودی قدیمی باید بایستیم وگرنه زنجیره تسلسل ادامه می یابد و هستی بوجود نمی آید و این بر خلاف وجدان، عقل و حقایق بیرونی است. چنانچه به موجود پیش از خداوند برسیم همان آفریننده و خداست نه اینکه ما نام او را خدا می نهیم حقیقتی که پس از او قرار دارد مخلوق می شود.

گزینه ی دوّم، بطلان شرک است و آن این که اگر موجودی کنار خدا و مستقل باشد مستقل، پس خدا او را نیافریده یا باید از اوّل موجود ذاتی خود بخود موجود باشد که دو تا خدا می شود و آن محال و ترکیب را می رساند نه بساطت را یا این که آن دو را کسی دیگری آفریده است که به گزینه اول بر می گردد. در هر دو صورت نقش خدایی واحد نفی می گردد چیزی که، در پی اثبات آن هستیم به عکس آن می رسیم.

2- نفی غیر خدا، اصل دیگر

اشاره

«دیگر هیچ نبود:- نه عرشی آفریده شده بود نه کرسی نه لوحی ونه قلمی نه