- دیباچه 1
- مقدمه 3
- 1-عقاید 6
- 2-اخلاق 6
- اشاره 6
- بخش های دین 6
- اشاره 6
- مباحث مقدماتی 6
- 3-احکام عملی 7
- دانش ناظر به اعتقادات دینی 7
- روش استدلال در دانش اعتقادات 8
- 1-روش عقلی 8
- اشاره 8
- 3-روش تلفیقی 9
- 2-روش نقلی 9
- دانش اعتقادات و مسئله امامت 10
- بخش اول: کلیات 11
- اشاره 11
- اشاره 12
- فصل اول: حقیقت امامت از منظر شیعه و اهل سنت 12
- معنای لغوی امام و امامت 13
- اشاره 15
- معنای اصطلاحی امام و امامت 15
- تعریف متکلمان اهل سنت 16
- تعریف متکلمان شیعه 16
- منشأ اختلاف 17
- نقطه مشترک تعاریف 17
- 2-اختلافنظر مفهومی و مصداقی 18
- اشاره 18
- 1-اتفاقنظر مفهومی و اختلافنظر مصداقی 18
- جهات اختلاف 18
- دو رویکرد متمایز درباره حقیقت و چیستی امامت 19
- ضرورت وجود امام 20
- ضرورت وجود امام از نظر اهل سنت 20
- اشاره 20
- ضرورت وجود امام از نظر شیعه 21
- اشاره 22
- امامت، از اصول یا از فروع؟ 22
- نظر اهل سنت 22
- نظر شیعه امامیه 24
- اشاره 25
- امامت، لطفی از جانب خداوند 25
- جنبههای دیگری از امامت در برداشت شیعی 25
- اشاره 26
- امامت، مقامی الهی و استمرار همه وظایف نبوت به جز دریافت وحی 26
- 2-تفسیر و تبیین آیات 27
- 1-دریافت، حفظ و ابلاغ وحی 27
- 4-ریاست عمومی 28
- 3-قضاوت 28
- تعیین امام به دست خداوند 31
- امامت، خواستار ویژگی هایی خاص 32
- حقیقت امامت در کلام علامه طباطبایی 33
- حقیقت امام و امامت در سنت مکتوب 34
- اشاره 38
- فصل دوم: معنا و حقیقت عصمت 38
- اشاره 39
- معنای لغوی عصمت 39
- واژه عصمت در قرآن 41
- اشاره 41
- معنای اصطلاحی عصمت 41
- لطف خداوند 42
- ملکه نفسانی 44
- نیافریدن گناه در انسان 45
- فقط توانایی بر انجام دادن طاعت 45
- اشاره 45
- خاستگاه عصمت 45
- عصمت، ریشه در شناخت و آگاهی 46
- ریشه عصمت در کلام علامه طباطبایی 49
- ریشه عصمت در کلام شهید مطهری 50
- ریشه عصمت در کلام علامه عسکری 52
- اشاره 53
- فصل سوم: انواع عصمت 53
- اول: عصمت عملی و رفتاری 54
- دوم: عصمت علمی و بینشی 56
- انواع عصمت در کلام امام علی (ع) 58
- سوم: عصمت خَلقی و خُلقی 58
- بخش دوم: چرا امام باید معصوم باشد؟ 60
- اشاره 60
- اشاره 61
- فصل اول: دلایل عقلی عصمت امام 61
- اول: معصوم نبودن امام، یعنی اجتماع دو امر متضاد 64
- دوم: معصوم نبودن امام، یعنی نیاز به بی نهایت امام در زمان واحد 65
- سوم: وجوب حفظ شریعت اسلامی 68
- فصل دوم: دلایل نقلی عصمت امام 71
- اشاره 71
- اشاره 72
- قرآن و مسئله عصمت امام 72
- اول: آیه عهد الهی 72
- اشاره 72
- اشاره 76
- استدلال استادِ علامه طباطبایی 76
- اشاره 77
- نکاتی درباره آیه 77
- دیدگاه اهل سنت 78
- دیدگاه شیعه 81
- منابع اهل سنت 83
- اولوا الأمر چه کسانیاند؟ 83
- اشاره 84
- سوم: آیه صادقین 84
- مقام اول 84
- مقام دوم 86
- منابع اهل سنت 86
- منابع شیعی 87
- چهارم: آیه تطهیر 88
- منابع شیعه 88
- اشاره 88
- مقصود از اهل بیت 88
- آیه تطهیر در مصادر اهل سنت 92
- شمول آیه تطهیر نسبت به دیگر امامان 95
- اشاره 96
- عصمت امام در روایات 96
- 1-اشاره به عصمت اهل بیت به طور مشخّص 97
- الف) حدیث ثقلین 97
- ب) حدیث سفینه 100
- ج) حدیث نجوم 102
- ٢. اشاره به لزوم عصمت امام به طور کلّی 104
- اشاره 106
- بخش سوم: نسبت مفهوم عصمت با برخی مفاهیم دیگر 106
- فصل اول: عصمت و اختیار 107
- فصل دوم: عصمت و عدالت 112
- اشاره 112
- چیستی عدالت 113
- تفاوتهای عصمت و عدالت 113
- اشاره 113
- 3-گستردگی متعلّق 114
- 2- از نظر بُعد معرفتی و شناختی 114
- 1-از نظر رتبه و درجه 114
- اشاره 116
- 1-استغفار پیامبران 116
- فصل سوم: عصمت و استغفار 116
- 2-استغفار امامان 117
- اشاره 118
- دقت نظر در معنا و انواع گناه 118
- 1-نگاهی متعارف و عام 119
- 2-نگاهی خاص 119
- پاسخ برخی از اندیشمندان شیعه 121
- علامه مجلسی 121
- علامه طباطبایی 123
- علی بن عیسی اربلی 124
- خواجه نصیر الدین طوسی 124
- فصل چهارم: انحصاری نبودن عصمت 127
- اشاره 131
- بخش چهارم: خردهگیری هایی بر لزوم عصمت 131
- امکان عصمت، آری یا نه؟ 132
- اشاره 132
- پاسخ 133
- پاسخ 136
- اشاره 136
- عصمت، عقیده ای ریشه دار در عقل و نقل، نه ساخته شیعه 136
- باور عصمت و نسبت دادن آن به هشام بن حکم 138
- اشاره 138
- پاسخ 139
- روایت اول 140
- روایت دوم 141
- کج فهمی از کلام امام علی (ع) 142
- اشاره 142
- پاسخ 143
- اشاره 148
- سخن پایانی: تأثیر عصمت در الگو بودن امام برای افراد جامعه 148
- 1-بُعد علمی 150
- اشاره 151
- 2-بُعد عملی 151
- نمونه هایی از فواید علمی و رفتاری معصوم 153
- تقویت شناخت عقلی بشر و متوقف شدن خطا 153
- اشاره 153
- مرجعی برای فهم گزاره های عقلگریز و خروج از سردرگمی 154
- برطرف شدن تزلزل در رفتار 155
- برپایی نظام اجتماعی و تحقّق عدالت 155
- پرورش و تسهیل در پیمودن درجات کمال 156
- لزوم آگاهی از عواقب خاص رفتارها 157
- حفظ شریعت و آگاهی از دین تحریف نشده 157
- کتابنامه 160
دیباچه
الحمد لله رب العالمین
و الصلاة والسلام علی محمد وآله الطیبین الطاهرین
الذین اذهب الله عنهم الرجس وطهرّهم تطهیر
ضرورت وجود رهبر و پیشوا برای جامعه و آراستگی وی به برخی ویژگی‌ها از امور بدیهی نزد صاحبان خرد است. هر چند اندیشمندان اسلامی نیز به بدیهی بودن ضرورت وجود رهبر معتقدند، اما در برخی ویژگی‌های او اختلاف دارند. یکی از ویژگی‌های مورد اختلاف، لزوم عصمت پیشوای پس از پیامبر (ص) است. عقیده پیروان اهل بیت ( علیهم السلام) بر آن است که چون رهبری پس از پیامبر (ص) به معنای جانشینی آن حضرت در جمیع شئون نبوت جز دریافت وحی است، باید جانشین او نیز معصوم باشد.
اما فرقه‌های اسلامی دیگر، چنین باوری ندارند. آنچه در این نوشتار مورد بحث و بررسی محقق ارجمند جناب آقای «حجت منگنه‌چی» قرار