دلایل عصمت امام از دیدگاه عقل و نقل صفحه 64

اول: معصوم نبودن امام، یعنی اجتماع دو امر متضاد

امام به لحاظ معنای لغوی، یعنی کسی که مورد اقتدای دیگران قرار می‌گیرد و باید همگان از او پیروی کنند. اگرچه در چگونگی و شکل این پیروی اختلاف نظر است، اما وجوب پیروی و اقتدا به او امری قطعی است. با توجه به این مطلب، وقتی عقل به شخص امام نظر می کند با دو صورت مواجه می شود:

١. عصمت در امام لازم نیست، اگرچه امری نیکو و پسندیده است.

٢. عصمت در امام لازم است و باید معصوم از گناه و اشتباه باشد.

ناگفته پیداست که دو صورت یاد شده نمی توانند توأمان صحیح باشند. بنابراین باید با تأمّلی عقلی، دو صورت مزبور را واکاوی کرده و به صورت صحیح دست یافت.

در واکاوی صورت اول می گوییم: اگر امام، معصوم نباشد این امکان وجود دارد که دست کم نسبت به برخی از گفتارها و رفتارها دچار انحراف و اشتباه شود. در این حالت، وظیفه مردم نسبت به گفتارها و رفتارهای انحرافی امام چیست؟ در پاسخ به این پرسش با دو وضعیت روبه‌رو می شویم:

١. از آن‌رو که امام است و پیروی از او واجب، باید حتی در گفتارها و رفتارهای انحرافی نیز از او پیروی شود؛ زیرا خداوند به طور مطلق فرموده است: ( أَطِیعُوا اللهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ) ؛ «اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیامبر [خدا] و پیشوایان [معصوم] خود را» . (نساء: ۵٩)

٢. از آن‌رو که مرتکب انحراف و معصیت شده است، نباید از او

پیروی کرد.