- دیباچه 1
- مقدمه 3
- 1-عقاید 6
- اشاره 6
- اشاره 6
- مباحث مقدماتی 6
- بخش های دین 6
- 2-اخلاق 6
- دانش ناظر به اعتقادات دینی 7
- 3-احکام عملی 7
- اشاره 8
- 1-روش عقلی 8
- روش استدلال در دانش اعتقادات 8
- 3-روش تلفیقی 9
- 2-روش نقلی 9
- دانش اعتقادات و مسئله امامت 10
- بخش اول: کلیات 11
- اشاره 11
- اشاره 12
- فصل اول: حقیقت امامت از منظر شیعه و اهل سنت 12
- معنای لغوی امام و امامت 13
- اشاره 15
- معنای اصطلاحی امام و امامت 15
- تعریف متکلمان اهل سنت 16
- تعریف متکلمان شیعه 16
- منشأ اختلاف 17
- نقطه مشترک تعاریف 17
- جهات اختلاف 18
- اشاره 18
- 1-اتفاقنظر مفهومی و اختلافنظر مصداقی 18
- 2-اختلافنظر مفهومی و مصداقی 18
- دو رویکرد متمایز درباره حقیقت و چیستی امامت 19
- ضرورت وجود امام 20
- ضرورت وجود امام از نظر اهل سنت 20
- اشاره 20
- ضرورت وجود امام از نظر شیعه 21
- نظر اهل سنت 22
- امامت، از اصول یا از فروع؟ 22
- اشاره 22
- نظر شیعه امامیه 24
- جنبههای دیگری از امامت در برداشت شیعی 25
- امامت، لطفی از جانب خداوند 25
- اشاره 25
- امامت، مقامی الهی و استمرار همه وظایف نبوت به جز دریافت وحی 26
- اشاره 26
- 1-دریافت، حفظ و ابلاغ وحی 27
- 2-تفسیر و تبیین آیات 27
- 3-قضاوت 28
- 4-ریاست عمومی 28
- تعیین امام به دست خداوند 31
- امامت، خواستار ویژگی هایی خاص 32
- حقیقت امامت در کلام علامه طباطبایی 33
- حقیقت امام و امامت در سنت مکتوب 34
- اشاره 38
- فصل دوم: معنا و حقیقت عصمت 38
- اشاره 39
- معنای لغوی عصمت 39
- اشاره 41
- معنای اصطلاحی عصمت 41
- واژه عصمت در قرآن 41
- لطف خداوند 42
- ملکه نفسانی 44
- نیافریدن گناه در انسان 45
- اشاره 45
- فقط توانایی بر انجام دادن طاعت 45
- خاستگاه عصمت 45
- عصمت، ریشه در شناخت و آگاهی 46
- ریشه عصمت در کلام علامه طباطبایی 49
- ریشه عصمت در کلام شهید مطهری 50
- ریشه عصمت در کلام علامه عسکری 52
- اشاره 53
- فصل سوم: انواع عصمت 53
- اول: عصمت عملی و رفتاری 54
- دوم: عصمت علمی و بینشی 56
- انواع عصمت در کلام امام علی (ع) 58
- سوم: عصمت خَلقی و خُلقی 58
- اشاره 60
- بخش دوم: چرا امام باید معصوم باشد؟ 60
- فصل اول: دلایل عقلی عصمت امام 61
- اشاره 61
- اول: معصوم نبودن امام، یعنی اجتماع دو امر متضاد 64
- دوم: معصوم نبودن امام، یعنی نیاز به بی نهایت امام در زمان واحد 65
- سوم: وجوب حفظ شریعت اسلامی 68
- فصل دوم: دلایل نقلی عصمت امام 71
- اشاره 71
- اشاره 72
- اشاره 72
- اول: آیه عهد الهی 72
- قرآن و مسئله عصمت امام 72
- استدلال استادِ علامه طباطبایی 76
- اشاره 76
- اشاره 77
- نکاتی درباره آیه 77
- دیدگاه اهل سنت 78
- دیدگاه شیعه 81
- منابع اهل سنت 83
- اولوا الأمر چه کسانیاند؟ 83
- مقام اول 84
- سوم: آیه صادقین 84
- اشاره 84
- منابع اهل سنت 86
- مقام دوم 86
- منابع شیعی 87
- چهارم: آیه تطهیر 88
- اشاره 88
- مقصود از اهل بیت 88
- منابع شیعه 88
- آیه تطهیر در مصادر اهل سنت 92
- شمول آیه تطهیر نسبت به دیگر امامان 95
- اشاره 96
- عصمت امام در روایات 96
- الف) حدیث ثقلین 97
- 1-اشاره به عصمت اهل بیت به طور مشخّص 97
- ب) حدیث سفینه 100
- ج) حدیث نجوم 102
- ٢. اشاره به لزوم عصمت امام به طور کلّی 104
- اشاره 106
- بخش سوم: نسبت مفهوم عصمت با برخی مفاهیم دیگر 106
- فصل اول: عصمت و اختیار 107
- فصل دوم: عصمت و عدالت 112
- اشاره 112
- چیستی عدالت 113
- تفاوتهای عصمت و عدالت 113
- اشاره 113
- 1-از نظر رتبه و درجه 114
- 2- از نظر بُعد معرفتی و شناختی 114
- 3-گستردگی متعلّق 114
- اشاره 116
- 1-استغفار پیامبران 116
- فصل سوم: عصمت و استغفار 116
- 2-استغفار امامان 117
- اشاره 118
- دقت نظر در معنا و انواع گناه 118
- 2-نگاهی خاص 119
- 1-نگاهی متعارف و عام 119
- علامه مجلسی 121
- پاسخ برخی از اندیشمندان شیعه 121
- علامه طباطبایی 123
- علی بن عیسی اربلی 124
- خواجه نصیر الدین طوسی 124
- فصل چهارم: انحصاری نبودن عصمت 127
- بخش چهارم: خردهگیری هایی بر لزوم عصمت 131
- اشاره 131
- امکان عصمت، آری یا نه؟ 132
- اشاره 132
- پاسخ 133
- اشاره 136
- عصمت، عقیده ای ریشه دار در عقل و نقل، نه ساخته شیعه 136
- پاسخ 136
- باور عصمت و نسبت دادن آن به هشام بن حکم 138
- اشاره 138
- پاسخ 139
- روایت اول 140
- روایت دوم 141
- کج فهمی از کلام امام علی (ع) 142
- اشاره 142
- پاسخ 143
- اشاره 148
- سخن پایانی: تأثیر عصمت در الگو بودن امام برای افراد جامعه 148
- 1-بُعد علمی 150
- 2-بُعد عملی 151
- اشاره 151
- نمونه هایی از فواید علمی و رفتاری معصوم 153
- اشاره 153
- تقویت شناخت عقلی بشر و متوقف شدن خطا 153
- مرجعی برای فهم گزاره های عقلگریز و خروج از سردرگمی 154
- برطرف شدن تزلزل در رفتار 155
- برپایی نظام اجتماعی و تحقّق عدالت 155
- پرورش و تسهیل در پیمودن درجات کمال 156
- لزوم آگاهی از عواقب خاص رفتارها 157
- حفظ شریعت و آگاهی از دین تحریف نشده 157
- کتابنامه 160
در منابع حدیثی، روایاتی از پیامبر (ص) نقل شده است که پذیرش معنای آنها بدون در نظر گرفتن پیشفرضهای فرقه ای، عصمت آن بزرگواران را نتیجه می دهد. اگرچه واژه عصمت در برخی از این روایات به کار نرفته است، اما با توجه به محتوای آنها عصمت اهل بیت به اثبات می رسد. این روایات، روایاتی نیستند که فقط شیعه آنها را نقل کرده باشد، بلکه به طور گسترده در منابع اهل سنت نیز آمده است.
مسئله عصمت در روایات از دو جنبه مورد توجه قرار گرفته است:
1-اشاره به عصمت اهل بیت به طور مشخّص
الف) حدیث ثقلین
این حدیث به طور گسترده در منابع مختلف و معروف اهل سنت و شیعه آمده و در زمره احادیث متواتر و مورد اتفاق قرار گرفته است. این حدیث را پیامبر (ص) در موارد و مناسبتهای گوناگون بیان فرمود. از منابع شیعی که بگذریم (1)و فقط در منابع اهل سنت نظر کنیم، این حدیث را در صحیح مسلم، سنن ترمذی، سنن دارمی، مسند احمد، سنن نسایی، سنن بیهقی، مستدرک الصحیحین، کنز العمال و. . . می بینیم.(2)بسیاری از علمای اهل سنت، حدیث ثقلین را در آثار خود آورده اند.(3)شیخ سلیمان قندوزی
1- ر. ک: بحارالانوار، ج٢٣، ص١٠۴.
2- ر. ک: پیام قرآن، ج٩، صص۶٣ - ٧١؛ المراجعات، المراجعة ٨، صص۶۶ - ٧۵، پاورقی صفحات.
3- ر. ک: امامت در پرتو کتاب و سنت، صص١٧۶ - ١٨٣.