معاد و جهان پس از مرگ صفحه 84

هنگامی که قطره‌های باران را بر آن نازل کردیم جنبشی پیدا می‌کند، و بالا می‌آید و از هر زوج گیاه خوش منظره می‌رویاند، این به خاطر آن است که بدانید خدا بر حق است و مردگان را زنده می‌کند و بر هر چیزی تواناست».(1)

و به این ترتیب مسأله زندگی پس از مرگ که روزی برای عربهای جاهلیت به صورت یک امر محال و غیر معقول و حتی جنون‌آمیز بود، به گونه یک امر «حسی» و ملموس که همه سال پیش چشم ما تکرار می‌شود، جلوه می‌کند.

پاسخ یک ایراد مهم

در اینجا ایرادی به نظر بعضی می‌رسد که ممکن است مهم جلوه کند و آن اینکه:

در میان مسأله زندگی انسان پس مرگ، و تجدید نشاط و حیات زمینهای مرده در فصل بهار فرق بسیار است، زیرا می‌دانیم در مثال زمین و گیاهان مرگ حقیقی در کار نیست، بلکه فرو کشیدن شعله حیات است. درختان هرگز در فصل زمستان نمی‌میرند، بلکه به خواب می‌روند و خاموش می‌شوند، اما جرقه حیات در درون ریشه‌ها و شاخه‌ها و ساقه‌ها وجود دارد و به همین دلیل با درختان خشکیده و سرما زده فرق بسیار دارند. همچنین زمینهای به ظاهر مرده، مرده واقعی نیست، چه اینکه بذرهای زنده گیاهان در لابه لای آن گسترده‌اند و همین که محیط مساعدی بیابند، شروع به نمو و رشد می‌کنند، و گرنه خاک فاقد بذر اگر هزاران سال هم باران بخورد، زنده نخواهد شد و این با مرگ حقیقی بدن انسان فرق دارد.

1- سوره حج( 22)، آیه 5 و 6.