تربیت از دیدگاه قرآن صفحه 22

از میان 108 مورد پیش گفته، چهار مورد آن جای تأمل بیشتری دارد:

الف: سوره انبیاء ، آیه 10: «لَقَدْ أَنْزَلْنَا إِلَیْکُمْ کِتَابًا فِیهِ ذِکْرُکُمْ أَفَلَا تَعْقِلُونَ»(1)

ب : سوره زخرف، آیه 44: «وَإِنَّهُ لَذِکْرٌ لَکَ وَلِقَوْمِکَ وَسَوْفَ تُسْأَلُونَ»(2)

ج : سوره المؤمنون، آیه 71: «وَلَوِ اتَّبَعَ الْحَقُّ أَهْوَاءَهُمْ لَفَسَدَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ وَمَنْ فِیهِنَّ بَلْ أَتَیْنَاهُمْ بِذِکْرِهِمْ فَهُمْ عَنْ ذِکْرِهِمْ مُعْرِضُونَ»(3)

د: سوره تکویر، آیه 27 :«إِنْ هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ لِلْعَالَمِینَ»

نظر مفسران در مورد یاد خدا

اکثر مفسران بر این عقیده اند که مراد از واژه ذکر در آیات پیش گفته شرافت و آقایی وعزت و سربلندی مردم است، آنچنان که می فرماید: ««لَقَدْ أَنْزَلْنَا إِلَیْکُمْ کِتَابًا فِیهِ ذِکْرُکُمْ»، یعنی ما کتابی برای شما نازل کردیم که عزت و شرافت و آقایی شما در آن است، یا می فرماید:«وَإِنَّهُ لَذِکْرٌ لَکَ وَلِقَوْمِکَ وَسَوْفَ تُسْأَلُونَ »، یعنی این کتاب مایه شرافت و آقایی تو و قوم توست.

در این میان، بر خلاف دیگران علامه طباطبایی معتقد است شاید چنین تفسیری برای ذکر از سوی مفسران متأثر از ناسیونالیزم، و یا حداقل یک تفسیر ناسیونالیستی و همسو باقومیت عرب باشد، و این چیزی است که قرآن با آن مخالفت دارد. بنابراین از نظرعلامه مراد از ذکر در این موارد هم همان یاد خدا و یاد آور شدن صفات و اسماء حسنای الهی است.

1- ما به سوی شما کتابی فرو فرستادیم، که ذکر شما در آن است ، پس آیا تعقل نمی ورزید؟ .
2- این برای تو وقومت ذکر است، و مورد پرسش قرار خواهید گرفت.
3- اگر حق از خواسته های آنان پیروی می کرد آسمانها و زمین و هر چه در آنهاست گرفتار فسادمی شد. اما ما ذکر آنان را بدیشان دادیم، و آنان از ذکر خویش رویگردانند.