تربیت از دیدگاه قرآن صفحه 76

رابطه انسان و خدا

اما فطرت ما را می رساند به دربار خدای متعال که ما بخواهیم او اجابت کند:«ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ»(مؤمن /60).

به قدری این معنا در جان بعضی تجلی کرده که از دست پاچگی به اشتباه افتادند که ما اوییم. او ماست. از تنگاتنگی به اشتباه افتادند که وحدت وجود در کار است و خودخداست دارد تجلی می کند. این طور نیست ؛ «قریب من الاشیاء غیر ملابس، بعیدمنها غیر مباین، متکلم لابرویه،مرید لابهمه، صانع لایجارحه، لطیف لایوصف بالخفاء، کبیر لایوصف بالجفاء بصیر لایوصف بالحاسه، رحیم لایوصف بالرقه »(1) ذعلب یمانی از علی (علیه السلام) سؤال کرد - در نهج البلاغه هست - آیا خدا را دیده ای وعبادت می کنی؟ فرمود : «افاعبد ربا لم اره؟»؛ چیزی که ندیده ام پرستش بکنم؟فقال: کیف تراه؟ قال: لاتدرک بمشاهده العیان، لاتدرکه العیون بمشاهده العیان ولکن تدرکه القلوب بحقایق الایمان»(2) قلب به درک خدا به حقایق ایمان برخاسته ازفطرت با خدا تماس می گیرد، نه با جسم. بعد می فرماید: نکند اطلاق به جسم کنی . بااشیا ملامس نیست . با اشیا هست ولی ملامس نیست . از اشیا جداست اما مباین نیست ،چنان نیست مغایر باشد، یعنی او یک جا شما یک جا. ولی بر تمامتان اشراف دارد و ازشما جدا نیست. «مباین» از اشیا جداست. غیر اشیا است . ولی «مباین» چنین نیست ،با فاصله زمانی با فاصله مکانی . اما از اشیاء نیست . از بس انسان تنگاتنگ با این عظیم است ، چنین تصورغلطی پیش آمده است .

ص:81

1- نهج البلاغه، خطبه 78
2- همان .

اجازه بدهید مطلب را جمع بندی بکنم. با علم به درون همه موجودات راه خواهیم یافت و با فطرت تنگاتنگ به قرب الهی خواهیم رسید. انسان این است. حالا غرب باتمام ترقی اش توانسته یک انسان رابشناسد. خیلی که بتواند درست کند انشتین درست می کند. انشتین از درک مطالب غیب ناتوان است. او می گوید: موسی لازم است. من در این باره نمی توانم . اما مردان بزرگی که یکی در همین مشهد زندگی می کرد. این مردالهی مطالب آن طرف پرده را می دید. گاهی روح خود را از بدن تجرید می کرد. شایدیکساعت جدای از بدن به فعالیت وا می داشت. فقط در مرگ است که ما می توانیم روح را از بدن جدا کنیم. ولی این در حیات دنیا. این کجا؟ انشتین کجا؟ تو اصلا نمی توانی تصور بکنی، ولی من آخوند به برکت معارف اهل بیت(علیهم السلام) حدود یک ساعت روح را درخارج از بدن به فعالیت وامی دارم(1)این ارزش انسان .

فراموشی نفس از دیدگاه قرآن

این یک روی سکه ، اما اگر سکه را بخواهید بشناسید، هر دو رویش را باید ببینید .

یک رو را نباید دید. این یک روی سکه، روی دوم سکه آیه ای است از سوره حشر که امروز مطلع سخن و مایه بیان قرار دادم :«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ وَلَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْسَاهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولَئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ » (حشر/ 18 و 19)؛ ای افراد با ایمان خدا را مورد اتقاء قرار دهید و هر کس نطر کند برای آینده اش چه

1- این مرد بزرگ و الهی و اسوه علم و جهاد، حضرت آیت ا... آقامیرزا جواد آقای تهرانی است ،که دارای تألیفات فراوان، واز طرفداران انقلاب و ارادتمندان به حضرت امام راحل بود، که در روزگاران جنگ تحمیلی در سن کهولت و با قد خمیده خود به جبهه های نبرد حق و باطل شتافت. او در تاریخ دوم آبان 1368 شمسی برابر با 23 ربیع الاول 1410قمری دار دنیا را وداع گفت و به لقاءالله پیوست .