جهنم از دیدگاه قرآن و حدیث (تفسیر موضوعی المیزان) صفحه 171

حاصلش اين است كه: براي هر چيزي قدري است و يكي از قدرها كه در انسان معين شــده اين است كه خداي سبحان او را نوعي كثير الافراد خلق كرده، طوري خلق كرده كه با ازدواج و تناسل، افرادش زياد شود و نيز مجبور باشد در زندگي دنيـائيش اجتمـاعي زنـدگي كند و از زندگـي دنيـاي نـاپـايـدارش بـراي آخـرت پايدارش زاد و تـوشه جمـع كنـد و نيـز يكي ديگر از قـدرهـا اين است كـه در هـر عصـري رسـولي بـه سـوي ايشـان بفـرستـد و بـه سـوي سعـادت دنيـا و آخـرت دعـوتشـان كنـد، هـر كس دعـوت آن رسـول را بپذيـرد رستگـار گـردد و سعـادتمنـد شـود و داخـل بهشت و در جـوار پـروردگـارش قـرار گيـرد و هـر كـس آن را رد كنـد و مـرتكـب جـرم شود در ضلالت و آتش قرار گيرد. در نتيجـه مفـاد آيـه ايـن مي‌شود كه: عـذاب كفـار به آتش بر وفق حكمت است و از نظر اراده الهي به هيچ وجه تغييرپذير نيست، چون اين نيز يكي از مصاديق قدر است. (1)

(272) جهنم از ديدگاه قرآن و حديث

عذاب آخرت بزرگ‌تر است

«كَــــذلِــكَ الْعَــذابُ وَ لَعَــذابُ الاْخِــرَةِ اَكْبَـــرُ لَــوْ كــانُـــوا يَعْلَمُـــونَ،»

«آري عذاب چنين است و البته عذاب آخرت بزرگ‌تراست اگر مردم‌بناي فهميدن داشته باشند.» (33 / قلم)

خداي تعالي انسان را با مال و اولاد امتحان مي‌كند و انسان به وسيله همين مال و اولاد طغيان نموده مغرور مي‌شود و خود را بي نياز از پروردگار احساس نموده، در نتيجه اصلاً پروردگار خويش را فراموش مي‌كند و اسباب ظاهري و قدرت خود را شريك خدا مي‌گيرد و قهرا جرأت بر معصيت پيدا مي‌كند، در حالي كه غافل است از

عذاب آخرت بزرگ‌تر است (273)

اين‌كه عـذاب و وبـال عملش دورادور او را گـرفتـه و اين‌طور عـذابش آمـاده شده، تـا ناگهـان بر ســرش بتــازد و بـا هـول‌انگيــزتــريــن و تلـخ‌تريــن شكــل رخ بنمـايد.

قرآن مي‌خواهد با نقل اين داستان يك قاعده كلي براي همه انسان‌ها بيان كند. اين‌كه فرمود: و هر آينه عذاب آخرت بزرگ‌تر است اگر بفهمند، علتش اين است كه عذاب آخرت از قهر الهي منشأ دارد و چيزي و كسي نمي‌تواند در برابرش مقاومت كند، عذابي است كه خلاصي از آن نيست، حتي مرگي هم به دنبال ندارد، به خلاف عذاب‌هاي دنيوي كه هم در بعضي اوقات قابل جبران است و هم با مرگ پايان مي‌پذيرد، عذاب آخرت از تمامي جهات وجود، محيط به انسان است و دائمي و بي انتها است، نه چون عذاب‌هاي دنيا كه‌بالاخره تمام‌مي‌شود. (1)