جهنم از دیدگاه قرآن و حدیث (تفسیر موضوعی المیزان) صفحه 211

معناي اين دو آيه چنين است كه: هيچ يك از شما (متقيان و ظالمان) نيست مگر آن‌كه به زودي در لبه و پرتگاه آتش قرار مي‌گيريد و اين قرار دادن شما در پرتگاه آتش واجبي حتمي بر پروردگارت شده، آن‌گاه كساني را كه تقوي داشته‌اند نجات داده، ظالمــان را در آن باقي مي‌گذاريــم، به خاطــر ايـن كـه ظلـم كـردنـد و ايشـان هم‌چنان به زانو در آمـده، بـاقي مي‌مانند.

جملــه «وَ اِنْ مِنْكُــمْ اِلاّ وارِدُهــا،» به بيــش از قصــد و حضــور و اشــراف دلالت ندارد كــه اين با جملــه «ثُــمَّ نُنَجِّــي الَّذينَ اتَّقُوْا وَ نَذَرُ الظّالِمينَ فيها جِثِيّا،» كه دلالت بر دخول تمام مردم يا ستمكاران در جهنم دارد،منافات ندارد.

آيا همه وارد آتش مي‌شوند؟ (345)

«كانَ عَلي رَبِّكَ حَتْما مَقْضِيّا،» اين ورود يا حكمي كه كرديم بر خداي تعالي واجب و حتمــي است و اين وجــوب به فرمان خود خدا بوده، خودش عليه خود حكم رانده، چــون حاكمـــي كه بر او حكم بـرانـد وجـود نـدارد.

«ثُمَّ نُنَجِّي الَّذينَ اتَّقُوْا وَ نَذَرُ الظّالِمينَ فيها جِثِيّا!»

ايـن جملـه دلالت مـي‌كنـد بـر اين‌كه ظالمـان داخـل آتشنـد، آن‌گاه در همـان‌جـا ايشـان را بـاقـي مـي‌گـذارنـد و متقيـن را نجـات مـي‌دهنـد و عبـارت نجـات دادن متقيــن دلالت ندارد بـر اين‌كه آنان نيز با ظالمان داخل آتش بـاشنـد، چـون گفتيـم نجـات دادن بدون داخل بودن نيز متحقـق مـي‌شـود مثـل اين‌كه در شرف دخول باشند.

اين را هم بايد دانست كه ظاهر بعضي روايات اين است كه ورود به آتش به معناي عبور از آن است، در نتيجه روايات مذكور با رواياتي كه درباره صراط وارد شده منطبق مي‌شود، چون در روايات صراط آمده كه صراط پلي است كه روي آتش كشيده

(346) جهنم از ديدگاه قرآن و حديث

شده، مردم همه مأمورمي‌شوند ازآن عبوركنند، چه نيكان و چه فجار، الا اين‌كه نيكان از آن‌عبورمي‌كنند و فجار درآتش مي‌افتند. ازصدوق در اعتقاداتش آمده‌كه آيه‌موردبحث را بر همان صراط حمل كرده است. (1)

عامل باطني براي جهنمي شدن انسان