جهنم از دیدگاه قرآن و حدیث (تفسیر موضوعی المیزان) صفحه 27

كلمــه «وَقُودُ» به معنــاي آتش گيرانه اســت، كه در قديم به صورت سنگ و چخماق بود و در امروز به صورت فندك در آمده و در آيــه مورد بحث تصريح كرده بــه اين‌كــه: آتش گيرانــه دوزخ، انسان‌هــاينـد، كــه خــود بايــد در آن بسوزنــد، پس انسان‌هــا هم آتش‌گيرانه‌انــد و هــم هيـــزم آن.

و اين معنا در آيه: «ثُمَّ فِي النّارِ يُسْجَرُونَ،» (72 / مؤمن) نيز آمده، چون مي‌فرمايد: «سپس در آتش افروخته‌مي‌شوند،» و همچنين آيه: «نارُاللّهِ الْمُوقَدَةُ الَّتي تَطَّلِعُ عَلَي الاَْفْئِدَة ـ آتش افروختـه كه از دل‌ها سر مي‌زند.» (6 و7 / همزه)

پس معلــوم مي‌شود كه انسـان در آتشي معذب مي‌شود، كه خودش افروخته است.

از اين آيه برمي‌آيد: آدمي در جهان ديگر، جز آن‌چه خودش در اين جهان براي خود تهيه كرده چيزي ندارد، هم‌چنان‌كه از رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله هم روايت شده كه فرمود: همان‌طــور كه زندگي مي‌كنيد مي‌ميريــد و همان‌طور كه مي‌ميريد، مبعوث مي‌شويد

(46) جهنم از ديدگاه قرآن و حديث

(تــا آخـــر حديــــث)

و اما كلمه «اَلْحِجارَةُ» در جمله: «وَقُودُهَا النّاسُ وَ الْحِجارَةُ» همان سنگهائي است كه به‌عنوان بت مي‌تراشيدند و مي‌پرستيدند به‌شهادت اين‌كه در جاي ديگر فرموده: «اِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مَنْ دُونِ اللّهِ حَصَبُ جَهَنَّمُ ـ شما و آن‌چه مي‌پرستيد هيزم جهنميد!» چون كلمه «حَصَب» نيز به همان معني «وَقُود» است. (1)

انسـان و سنـگ به عنوان آتشگيرانه جهنم

«يا اَيُّهَا الَّذينَ امَنُوا قُوا اَنْفُسَكُمْ وَ اَهْليكُمْ نارا وَقُودُهَا النّاسُ وَ الْحِجارَةُ عَلَيْهـا مَلائِكَــةٌ غِـلاظٌ شِـــدادٌ لا يَعْصُــونَ اللّـهَ ما اَمَـرَهُـمْ وَ يَـفْعَلُــونَ ما يُـؤْمَروُنَ،»