معرفت معاد صفحه 106

5 _ 14. پرونده اعمال با مرگ بسته نمی شود

مرگ پایان آزمون بزرگ و پایان عمل است . امّا چون چگونگی اعمال متفاوت است ، این قانون استثنا و تبصره دارد و باید گفت : آثار برخی اعمال ، تا پس از مرگ نیز تداوم دارد. از این رو، پرونده اعمال اشخاص بر این نوع اعمال ، پس از مرگ هم باز است . همانند ترویج سنن خوب یا بد، بناهای خیر یا اعمال شرورانه و غصب و ستم و یا حبس بی گناهان که ثواب و عقاب آن ، پس از مرگ نیز به عمل کننده آن می رسد. خداوند متعال در قرآن مجید می فرماید:

(إِنَّا نَحْنُ نُحْیِ الْمَوْتَی وَنَکْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ )؛ (1)

این ماییم که مردگان را زنده می کنیم و آنچه را پیش فرستادند و آثار آنها

را می نویسیم .

«وَنَکْتُبُ مَا قَدَّمُوا» شامل اعمال خوب و بدی است که از پیش فرستاده شده است . «و آثارهم» آثار برجای مانده از اعمال نیک و بد پس از مرگ است . (2)

همچنین در تفسیر آیه شریفه (عَلِمَتْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ وَأَخَّرَتْ ) (3)_ آنگاه است که هر

کسی بداند آنچه را که پیش فرستاده و پس از خود روانه داشته است _ آورده اند: آگاهی انسان از اعمال پیش و پس ، شامل مطلق اعمال وی در پیش و پس از مرگ است . یعنی تقدّم و تأخّر دربرگیرنده اعمال پیش از مرگ که به صورت ترتیبی به جای آمده است . و هم دربرگیرنده آثار برجای مانده از اعمال پیشین و پس از مرگ است . و در حقیقت ، تقدّم و تأخر اعمال نسبت به مرگ سنجیده نمی شود. امّا آیه شریفه «وَنَکْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ» صریح و روشن در سنجشِ پیش و پسِ اعمال نسبت به مرگ است . (4)

1- یس ، آیه 12.
2- تفسیر شریف لاهیجی ، ج 3، ص 736.
3- الانفطار، آیه 5.
4- مناهج البیان (جزء سی ام )، ص 224.