معرفت معاد صفحه 161

که بسیار عبرت انگیز است . یک گروه ، شادان و شاداب و گروهی دیگر، غرق در عذاب و وحشت و حسرت و ذلّت است  :

(وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ مُسْفِرَهٌ * ضَاحِکَهٌ مُسْتَبْشِرَهٌ * وَوُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ عَلَیْهَا غَبَرَهٌ * تَرْهَقُهَا قَتَرَهٌ * أُوْلَئِکَ هُمْ الْکَفَرَهُ الْفَجَرَهُ )؛ (1)

در آن روز چهره هایی درخشانند؛ خندان (و) شادابند؛ و صورتهایی در آن روز غبارآلود است ؛ (و) آنها را تاریکی پوشانده ؛ آنان همان کافران فاجرند.

در دعای ابوحمزه ثمالی از امام سجّاد (علیه السلام) _ که در سحرهای ماه مبارک رمضان خوانده می شود _ این چنین آمده است  :

ابکی لخروجی من قبری عریانآ ذلیلا حاملا ثقلی علی ظهری ، أنظر مرّه عن یمینی ، و أخری عن شمالی ؛ إذ الخلائق فی شأن غیر شأنی . لکلّ امرئ منهم یومئذ شأن یغنیه ، وجوه یومئذ مسفره ضاحکه مستبشره . ووجوه یومئذ علیها غبره ، ترهقها قتره و ذلّه ؛ (2)

می گریم برای خارج شدن از قبرم ، در حالی که برهنه و ذلیل هستم با بار سنگین بر پشت ، می نگرم یک بار از سمت راستم و بار دیگر از سمت چپم ، در حالی که مردمان سرگرم کاری غیر از کار من اند. هر کسی را در آن روز، کاری هست که به آن بسنده کرده ، چهره هایی در آن روز گشاده و نورانی است ، خندان و مسرور است و صورتهایی در آن روز غبارآلوده است و دود تاریکی و ذلّت ، آن ها را پوشانده است .

7 _ 21. نمایان شدن آثار عقاید و اعمال در قیامت

آیات و روایات فراوانی پیرامون مبانی اعتقادی و عملکرد انسان و نمایان شدن