معرفت معاد صفحه 371

(قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلَی شَاکِلَتِهِ ) (1)_ بگو هر کس بر شاکله خود عمل می کند.

حضرت صادق (علیه السلام) در تفسیر آیه شریفه ، «شاکله » را «نیّت » معنی می کند. (2)در

کتاب های لغت نیز این معنی ذکر شده است . (3)گویا نیّت های کافران به منزله عامل

فعلی برای کفر ابدی است که جزای عقوبت ابدی را در پی دارد. لذا معصوم (علیه السلام) فرمود: انّما یحشرالناس علی نیّاتهم؛ (4)به حقیقت مردم بر نیّت هایشان محشور

می شوند. ونیه الکافر شرّ من عمله؛ (5)نیّت کافر پلیدتر از کردار او است . و سخن

خداوند آن را گواهی می دهد؛ آن هنگام که کافران می گویند :

(وَلَوْ تَرَی إِذْ وُقِفُوا عَلَی النَّارِ فَقَالُوا یَا لَیْتَنَا نُرَدُّ وَلاَ نُکَذِّبَ بِآیَاتِ رَبِّنَا وَنَ_کُونَ مِنْ الْمُؤْمِنِینَ * بَلْ بَدَا لَهُمْ مَا کَانُوا یُخْفُونَ مِنْ قَبْلُ وَلَوْ رُدُّوا لَعَادُوا لِمَا نُهُوا عَنْهُ وَإِنَّهُمْ لَکَاذِبُونَ ) (6) ؛ (7)

و اگر ببینی آنگاه که برابر آتش بازداشته می شوند، گویند: ای کاش (به دنیا) بازگردانده می شدیم و (دیگر) آیات پروردگارمان را تکذیب نمی کردیم و از مؤمنان می شدیم . (ولی چنین نیست ) بلکه آنچه پیش از این پنهان می داشتند، بر آنان آشکار شده است . و اگر بازگردانده شوند قطعاً به آنچه از آن نهی شده بودند بر می گردند و آنان دروغگویند.

7 _ 40. نقد پاره ای از عقاید عرفانی و فلسفی

اشاره

جهان شناسی عرفان نظری و فلسفه صدرایی ، با تأثر از اندیشه های نوافلاطونیان ،

1- الاسراء، آیه 84.
2- تفسیرالعیّاشی ، ج 2، ص 316.
3- قاموس المحیط ، ج 3، ص 549.
4- الکافی ، ج 5، ص 20؛ التهذیب ، ج 6، ص 135.
5- الکافی ، ج 2، ص 84.
6- الانعام ، آیه 27 و 28.
7- ر.ک : کفایه الموحّدین ، ج 4، ص 430؛ عارف و صوفی چه می گویند، ص 224.