معرفت معاد صفحه 40

2 _ 6. معاد جسمانی یا معاد وحیانی

اشاره

دقّت در مفاهیم واژگان مهمّ است . یکی از این واژه ها «معاد جسمانی » است . این واژه دو نوع کاربرد دارد: یکی «معاد جسمانی صِرف » و دیگری واژه مشهور و متعارف «معاد جسمانی ». واژه نخست ، «معاد جسمانی صرف » (1)دیدگاه برخی از

متکلّمان بوده است که معاد را منحصرآ جسمانی می دانسته اند. این عقیده ناشی از دیدگاه آنان درباره اصالت بدن و فرود جایگاه روح در حقیقت انسان بوده است . چون در مورد حقیقت روح ، میان دانشمندان اسلامی آرای متفاوتی عرضه شده است که در ادامه و در بخش آفرینش ارواح به آن اشاره می شود. کسانی که معاد را جسمانیِ صرف می دانند، برای روح حقیقتی ماورای جسم و بدن قائل نیستند، روح را درون همین هیکل محسوس می پندارند و تصویرهای مختلفی از این پیوستگی روح و بدن عرضه می دارند. (2)اینان در مورد جایگاه روح درست برعکس فیلسوفان

می اندیشیدند. امروزه ظاهرآ در جوامع علمی شیعه ، این اندیشه طرفداری ندارد.

امّا «معاد جسمانی » یا «معاد بدنی » اصطلاحی است که بر معاد قرآن و احادیث گفته می شود. معاد جسمانی و بدنی درحقیقت همان معاد توأمان روحی و جسمی انسان است . یعنی انسانِ دارای روح و جسم ، مجددآ در جهان آخرت زنده شده و با روح و جسم به حیات اخروی خود تا ابد تداوم خواهدداد. کاربرد واژه «جسمانی و بدنی » تأکید بر نفی اندیشه معاد روحانی صِرف در نظام های مختلف فکری فلسفی است و این که مادّی و جسمانی بودن معاد و بازگشت بدن مادّی ، بخشی از حقیقت بدیهی و مسلّم و تردیدناپذیر دین مبین اسلام است .

یکی از اصطلاحات دیگر، کاربرد «معاد جسمانی عنصری » برای معاد قرآنی است که به معنای معاد جسمانی مادّی است . این عبارت برای مرزبندی دقیق تر