- مناظره در مرو 1
- مقدمه 1
- علی بن موسی الرضا علیه السلام و مناظره با فقیه زیدیه 1
- 1.مرو؛ جلوهگاه شکوه علم و زیبایی طبیعت 2
- 2.مجلس سلیمان 4
- 3.در دربار مأمون 13
- 4.مناظره 16
- 5.بداء 18
- 6.شب قدر 24
- 7.اراده خداوند 27
- 8.بهشت و جهنم 32
- 9.نعمتهای بی پایان 36
- 10.اراده 40
- 11.سیاست مأمون 47
- 12.اعتراف سلیمان به حقانیت امام رضاعلیه السلام 49
- 13.نسیم حیات در مرو 53
5.بداء
نگاهِ علی بن موسی الرضا به ما افتاد. من که بسیار تشنه نگاه آن بزرگوار بودم، با علاقه به ایشان می نگریستم. اما سلیمان همه تالار را از نظر گذراند و گفت:
«یا اباالحسن! بسیار خوشنود خواهم شد اگر به بعضی از سؤالات من پاسخ بدهید؛ خصوصاً در موضوعِ بداء(1) که من معتقد به آن نیستم و شنیده ام که شما قائل به آن هستید».
1- بداء یکی از تعلیمات امامیه است. در بین فلاسفه و متکلمین و حتی عرفا، آرای گوناگونی درباره بداء پدید آمده است. وجه مشترکِ درستِ نظراتِ آنان این است که بداء از سنخ تغییر در علم یا تغییر در مشیت که منجر به تغییر ذاتِ باری می شود نیست؛ بلکه از سنخ تغییر اقتضائات سلسله علت و معلول است از آن جهت که این سلسله مقتضی آن است، به جهتِ دیگری که مشیت خداوند اقتضاء می کند. برای مثال: اگر یک رویداد به سلسله علل و معلول منوط باشد، در شرایط و موقعیت خاص واقع می شود؛ اما چون هر رویداد در نهایت، مشروط به مشیت الهی است و خودِ سلسله علل نیز با مشیتِ عامه الهی کار می کند، از این رو اشیاء و حوادث اگر خداوند آنها را به روال عام سببی و مسبّبی قرار دهد، طبق اقتضای علل واقع خواهند شد. اما اگر آنها را به روال عام سببی قرار ندهد، اشیاء و حوادث برخلاف آن روال واقع خواهند شد. در این صورت، حقیقتی به نام بداء آشکار می شود. محو و اثباتی که در قرآن کریم آمده است نیز ناظر به همین است. )یَمْحُوا اللَّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتاب(، رعد، آیه 39.