- مقدمه 1
- گفتار اول: ماجراهای هجرت موسی علیه السلام با بنی اسرائیل از صحرای سینا به صحرای فاران و صین (110- 100 سالگی) 4
- اشاره 4
- «جدول خلاصه قسمت های این داستان» 5
- فصل اوّل: داستان سرپیچی از روز سبّت (اصحاب السبت) در منطقه ایله در 5 قسمت 5
- قسمت اوّل: نافرمانی از روز سَبّت 6
- قسمت دوّم: مردی که قانون سبّت را شکست 10
- قسمت سوّم: عذاب عصیانگران روز شنبه! 12
- قسمت چهارم: لباس منگوله دار برای یاد خدا 18
- قسمت پنجم: بررسی پیام های 3 دسته آیات 19
- «جدول خلاصه قسمت های این داستان» 22
- فصل دوّم: داستان فتنه ی قارون (قورح در عبری) پسرعموی موسی در 13 قسمت 22
- قسمت اوّل: سابقه ی قارون قبل از مبارزات موسی با فرعون 24
- قسمت دوّم: ایمان آوردن ظاهری قارون به موسی 29
- قسمت سوّم: قارون و جنون نمایش ثروتش! 30
- قسمت چهارم: نصیحت دانشمندان مؤمن بنی اسرائیل به قارون 32
- قسمت پنجم: پاسخ قارون یاغی و ستمگر به این واعظان دلسوز 35
- قسمت ششم: پاسخ کوبنده ی خداوند به قارون و قارون ها 37
- قسمت هفتم: فرمان زکات به بنی اسرائیل و ظاهر شدن چهره ی منافق قارون در پس این امتحان 38
- قسمت هشتم: نقشه ی قارون و خنثی شدن تصمیم ناجوانمردانه ی او 40
- قسمت نهم: عذاب و مرگ قارون ویارانش 41
- قسمت دهم: عبرت مردم از مرگ قارون 46
- قسمت یازدهم: وعده ی خداوند برای مبارزه با سلطه جویی و فساد در ارض 49
- قسمت دوازدهم: وقایع پس از مرگ قارون 51
- قسمت سیزدهم: بررسی پیام های قرآنی 3 دسته آیات 55
- «جدول خلاصه قسمت های این داستان» 62
- فصل سوم: داستان آتش گرفتن خیمه اجماع با صاعقه و قتلی مشکوک در پشت خیمه و دستور ذبح گاو ویژه برای پیدا کردن قاتل در 9 قسمت 62
- قسمت دوّم: ماجرای صاحب آن گاو طلائی 63
- قسمت اوّل: قانون قتلی که قاتلش معلوم نیست 63
- قسمت سوم: قتلی مشکوک (عامیل بن راحیل) بعد از سوختن خانه ی اجماع و آمدن صاعقه 66
- قسمت چهارم: نزاع مردم و داوری موسی برای پیدا کردن قاتل و دستور ذبح گاو 67
- قسمت پنجم: آغاز ایرادهای بنی اسرائیلی قبل از ذبح گاو 69
- قسمت ششم: ذبح گاو پس از ایرادهای بنی اسرائیلی 75
- قسمت هفتم: نحوه ی زنده شدن مقتول 77
- قسمت هشتم: قساوت و سنگدلی بنی اسرائیل 80
- قسمت نهم: بررسی پیام های قرآنی 1 دسته آیات 82
- اشاره 85
- گفتار دوم: هجرت موسی علیه السلام به تنهایی از صحرای فاران تا اردن تا قبل از وفاتش (100 – 120 سالگی) 85
- «جدول خلاصه قسمت های این داستان» 86
- فصل اول: داستان وفات هارون (سال 1408 ق.م) در موسیره یا بیابان تیه وقایع پس ازآن در 7 قسمت 86
- قسمت اوّل: مرگ هارون علیه السلام در کوه هور 87
- قسمت دوّم: تهمت قتل برادر به موسی و امداد خداوند برای جلوگیری از این تهمت 89
- قسمت سوّم: ویژگی های حضرت هارون علیه السلام 90
- قسمت چهارم: وقایع پس از وفات هارون 92
- قسمت پنجم: جنگ های (پس از وفات هارون)، در درّه ی موآب (مشرف به بیابان و کوه پیسگاه) 94
- قسمت ششم: درخواست قبیله های شرق رود اردن (رئوبین و جاد) در تقسیم اراضی 98
- قسمت هفتم: خداوند به موسی اجازه ی ورود به سرزمین موعود را نمی دهد 101
- «جدول خلاصه قسمت های این داستان» 103
- فصل دوم: داستان فتنه ی بلعم باعورا قبل از فتح اِریحا و بعد از رسیدن به دشت موآب و شکست آن ها در فتنه ی بلعم باعورا و هلاک بیست هزار نفر از بنی اسرائیل بر اثر طاعون و وقایع پس ازآن در 14 قسمت 103
- قسمت اوّل: معرّفی بلعم باعورا و چگونگی فریب او برای نقشه ای شوم 104
- قسمت دوم: وسوسه گران گرد بلعم باعورا 106
- قسمت سوّم: بلعام و الاغش 108
- قسمت چهارم: اولین وحی بلعام 109
- قسمت پنجم: دومین وحی بلعام 110
- قسمت ششم: سومین وحی بلعام 111
- قسمت هفتم: چهارمین وحی بلعام 112
- قسمت هشتم: آخرین وحی بلعام 112
- قسمت نهم: پافشاری بلعم بر اجرای تصمیمش (نفرین و جادوی سپاه موسی با اسم اعظم خداوند) 112
- قسمت دهم: نقشه ی دوّم بلعم برای سرکوبی سپاه موسی 113
- قسمت یازدهم: تشبیه بلعم به سگان تشنه 115
- قسمت دوازدهم: سرگذشت «بلعم» و علمای دنیاپرست 116
- قسمت سیزدهم: وقایع پس از فتنه ی بلعام (بلعم باعورا) 120
- قسمت چهاردهم: بررسی پیام های قرآنی 1 دسته آیات 135
- فصل سوم: داستان سخنرانی موسی خطاب به نسل جدید بنی اسرائیل، روز اوّل، ماه یازدهم، سال چهلّم خروج از مصر، در بیابان عربه (در صحرای موآب) در شرق رود اُردُن و ماجرای وفات موسی در 5 قسمت 137
- اشاره 137
- «جدول خلاصه قسمت های این داستان» 137
- قسمت اوّل: سخنرانی موسی برای یادآوری سرکشی های پدرانشان و ابلاغ قوانین و احکام به نسل جدید بنی اسرائیل قبل از وفاتش 140
- قسمت سوّم: وفات حضرت موسی علیه السلام (در روز 7 آذر و شب 21 ماه رمضان) در بیابان تیه 187
- قسمت چهارم: ویژگی های حضرت موسی 190
- قسمت پنجم: تجلیل از مقام موسی و هارون 193
- قسمت ششم: بررسی پیام های قرآنی 1 دسته آیات 194
- فصل چهارم: خلاصه سفرنامه ی بنی اسرائیل از مصر تا موآب در طی 40 سال آوارگی در صحرا 195
- گفتار سوم: هجرت موسی علیه السلام در 120 سالگی از دنیا به عالم برزخ و پایان سرگردانی 40 ساله ی بنی اسرائیل 198
- اشاره 198
- فصل اول: داستان ورود بنی اسرائیل به سرزمین موعود (کنعان) پس از وفات موسی با رهبری یوشع بن نون علیه السلام تا وفات یوشع بن نون در 34 قسمت 199
- «جدول خلاصه قسمت های این داستان» 199
- قسمت اوّل: آغاز رهبری یوشع علیه السلام در 9 سالگی 202
- قسمت دوّم: دستور تصرّف کنعان توسّط خداوند به یوشع علیه السلام 202
- قسمت سوّم: یوشع علیه السلام جاسوسانی به اِریحا می فرستد 203
- قسمت چهارم: عبور بنی اسرائیل از رود اُردُن 205
- قسمت پنجم: برداشتن دوازده سنگ یادبود از وسط رود اردن و ساختن بنای یادگاری در جلجال (سمت شرقی شهر اِریحا) 206
- قسمت ششم: ختنه در جلجال و برگزاری عید پسح (روز چهاردهم ماه اوّل سال چهلّم خروج) 207
- قسمت هشتم: سقوط اِریحا 208
- قسمت هفتم: یوشع علیه السلام و مرد شمشیر به دست 208
- قسمت نهم: گناه عخان (پسر کرمی، نوه ی زبدی و نواده ی زارح از قبیله ی یهودا) و شکست 3 هزار سرباز بنی اسرائیلی از سربازان شهر عای به دلیل این گناه 210
- قسمت دهم: تسخیر و خرابی شهر عای 212
- قسمت یازدهم: قرائت قوانین تورات بر کوه عیبال 213
- قسمت دوازدهم: حیله ی جبعونی ها 214
- قسمت سیزدهم: دعوت همکاری «ادونی صدق»(پادشاه اورشلیم) از پادشاهان شهرهای همسایه و مبارزه بنی اسرائیل با آن ها در جبعون و اطراف آن و معجزه ی از حرکت افتادن آفتاب 215
- قسمت چهاردهم: شکست پادشاهان اموری 216
- قسمت پانزدهم: تصرّف شهرهای جنوبی اموری ها 217
- قسمت شانزدهم: شکست پادشاهان شمالی 218
- قسمت هفدهم: پادشاهانی که از یوشع شکست خوردند 219
- قسمت نوزدهم: دستورات خداوند به بنی اسرائیل قبل از ورود به بیت المقدس 220
- قسمت هجدهم: سرزمین های تسخیر نشده 220
- قسمت بیستم: لجاجت شدید بنی اسرائیل و عمل نکردن به دستورات خداوند و رهبرشان 223
- قسمت بیست و یکم: عذاب این نافرمانی 224
- قسمت بیست و سوّم: تقسیم زمین های 5/9 قبیله و تقسیم کنعان به حکم قرعه 226
- قسمت بیست و دوّم: عاقبت بازماندگان از عذاب الهی 226
- قسمت بیست و چهارم: نحوه ی تقسیم بقیّه ی زمین ها بین 7 قبیله 233
- قسمت بیست و ششم: بازگشت قبایل شرق رود اُردُن 239
- قسمت بیست و پنجم: بنی اسرائیل سرزمین موعود را تسخیر می کند 239
- قسمت بیست و هفتم: قربانگاه کنار رود اُردُن 240
- قسمت بیست و هشتم: وصیت یوشع 241
- قسمت بیست و نهم: تجدیدعهد در شکیم 242
- قسمت سی ام: مرگ یوشع و العازار و دفن استخوان های یوسف در شکیم 244
- قسمت سی ویکم: جانشینان یوشع 245
- قسمت سی و دوم: وقایع پس از وفات یوشع و مرگ کالیب (وصی دوّم یوشع) 245
- قسمت سی و سوم: نام و نسب پیغمبران بنی اسرائیلی پس از وفات موسی 246
- قسمت سی و چهارم: بررسی پیام های قرآنی 2 دسته آیات 247
- فصل دوّم: جدول خلاصه 80 واقعه ی زندگی موسی علیه السلام از تولد تا 32 سال پس از وفاتش 250
- اشاره 256
- گفتار چهارم: موسی الگوی مقاومت و صبر برای پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و مبلغان دینی 256
- فصل اول: اهداف حضرت موسی علیه السلام در تبلیغ 257
- فصل دوم: چگونگی آماده شدن حضرت موسی برای تبلیغ 259
- فصل سوم: دوازده شیوه ی دعوت حضرت موسی علیه السلام 262
- فصل چهارم: بررسی 28 دسته از آیات خطاب شده به پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله در رابطه با داستان موسی علیه السلام 277
- (*) در تفسیر علی بن ابراهیم پیرامون ابتلای بنی اسرائیل به بیماری طاعون و فرار دسته جمعی آن ها از شام سپس مرگ تکوینی شان توسط خداوند و زنده شدن مجددشان می گوید: مردم از ترس ابتلا به طاعون به سوی بیابان ها می گریختند تعداد کشته شدگان به حدی بود که برای عبور از خیابان ها می بایست از روی جنازه آن ها گذشت. (1)
v ماجرای زنای بنی اسرائیل در شطیم در تورات این گونه بیان شده: (2)
- هنگامی که بنی اسرائیل در شطیم اردو زده بودند، مردانشان با دختران قوم «موآب» زِنا کردند.
- این دختران، آن ها را دعوت می کردند تا در مراسم قربانی بت هایشان شرکت کنند. مردان اسرائیلی گوشت قربانی ها را می خوردند و بت ها را پرستش می کردند.
- چندی نگذشت که تمامی اسرائیل به پرستش بعل فغور که خدای موآب بود روی آوردند. ازاین جهت، خشم خداوند به شدت بر قوم خود افروخته شد. پس خداوند به موسی چنین فرمان داد: «همه ی سران ِ قبایل اسرائیل را اعدام کن. در روز روشن و در حضور من آن ها را به دار آویز تا خشم شدید من از این قوم دور شود.»
- بنابراین موسی به قضات دستور داد تا تمام کسانی را که بعل فغور را پرستش کرده بودند، اعدام کنند. ولی یک از مردان اسرائیلی، گستاخی را به جایی رساند که در مقابل چشمان موسی و تمام کسانی که جلو در خیمه ی عبادت گریه می کردند، یک دختر مدیانی را به اردوگاه آورد.
- وقتی که فینحاس (پسر العازار و نوه ی هارون کاهن) این را دید، از جا برخاسته، نیزه ای برداشت و پُشت سر آن مرد به خیمه ای که دختر را به آن برده بود، وارد شد. او نیزه را در بدن هر دو آن ها فروبرد. به این ترتیب بلا رفع شد، درحالی که 24000 نفر از قوم اسرائیل در اثر آن بلا به هلاکت رسیده بودند.
- خداوند به موسی فرمود: «فینحاس، غضب مرا دور گردانید، او با غیرت الهی حُرمت مرا حفظ کرد، بنا براین من هم قوم اسرائیل را نابود نکردم. حال به خاطر آنچه او انجام داده است و برای غیرتی که جهت خدای خود دارد و به سبب این که با این عمل برای قوم اسرائیل کفّاره نموده است، قول می دهم که او نسل او برای همیشه کاهن باشند» مردی که با آن دختر مدیانی کُشته شد، «زمری پسر سالو» نام داشت و پدرش یکی از سران قبیله ی شمعون بود. آن دختر نیز «کُزبی» نام داشت، او دختر صور، یکی از بزرگان مدیان بود.
- بعد خداوند به موسی فرمود: «مدیانی ها را هلاک کنید، چون ایشان با حیله و نیرنگ هایشان شمارا نابود می کنند، آن ها شمارا به پرستش بعل فغور می کشانند و گمراه می نمایند، چنانکه واقعه ی مرگ «کُزبی» این را ثابت می کند.»
1- تفسیر قمی، ج 1، ص 80
2- سفر اعداد، اصحاح 25، آیات: 1- 18