- مقدمه 1
- اشاره 4
- گفتار اول: ماجراهای هجرت موسی علیه السلام با بنی اسرائیل از صحرای سینا به صحرای فاران و صین (110- 100 سالگی) 4
- «جدول خلاصه قسمت های این داستان» 5
- فصل اوّل: داستان سرپیچی از روز سبّت (اصحاب السبت) در منطقه ایله در 5 قسمت 5
- قسمت اوّل: نافرمانی از روز سَبّت 6
- قسمت دوّم: مردی که قانون سبّت را شکست 10
- قسمت سوّم: عذاب عصیانگران روز شنبه! 12
- قسمت چهارم: لباس منگوله دار برای یاد خدا 18
- قسمت پنجم: بررسی پیام های 3 دسته آیات 19
- فصل دوّم: داستان فتنه ی قارون (قورح در عبری) پسرعموی موسی در 13 قسمت 22
- «جدول خلاصه قسمت های این داستان» 22
- قسمت اوّل: سابقه ی قارون قبل از مبارزات موسی با فرعون 24
- قسمت دوّم: ایمان آوردن ظاهری قارون به موسی 29
- قسمت سوّم: قارون و جنون نمایش ثروتش! 30
- قسمت چهارم: نصیحت دانشمندان مؤمن بنی اسرائیل به قارون 32
- قسمت پنجم: پاسخ قارون یاغی و ستمگر به این واعظان دلسوز 35
- قسمت ششم: پاسخ کوبنده ی خداوند به قارون و قارون ها 37
- قسمت هفتم: فرمان زکات به بنی اسرائیل و ظاهر شدن چهره ی منافق قارون در پس این امتحان 38
- قسمت هشتم: نقشه ی قارون و خنثی شدن تصمیم ناجوانمردانه ی او 40
- قسمت نهم: عذاب و مرگ قارون ویارانش 41
- قسمت دهم: عبرت مردم از مرگ قارون 46
- قسمت یازدهم: وعده ی خداوند برای مبارزه با سلطه جویی و فساد در ارض 49
- قسمت دوازدهم: وقایع پس از مرگ قارون 51
- قسمت سیزدهم: بررسی پیام های قرآنی 3 دسته آیات 55
- فصل سوم: داستان آتش گرفتن خیمه اجماع با صاعقه و قتلی مشکوک در پشت خیمه و دستور ذبح گاو ویژه برای پیدا کردن قاتل در 9 قسمت 62
- «جدول خلاصه قسمت های این داستان» 62
- قسمت دوّم: ماجرای صاحب آن گاو طلائی 63
- قسمت اوّل: قانون قتلی که قاتلش معلوم نیست 63
- قسمت سوم: قتلی مشکوک (عامیل بن راحیل) بعد از سوختن خانه ی اجماع و آمدن صاعقه 66
- قسمت چهارم: نزاع مردم و داوری موسی برای پیدا کردن قاتل و دستور ذبح گاو 67
- قسمت پنجم: آغاز ایرادهای بنی اسرائیلی قبل از ذبح گاو 69
- قسمت ششم: ذبح گاو پس از ایرادهای بنی اسرائیلی 75
- قسمت هفتم: نحوه ی زنده شدن مقتول 77
- قسمت هشتم: قساوت و سنگدلی بنی اسرائیل 80
- قسمت نهم: بررسی پیام های قرآنی 1 دسته آیات 82
- اشاره 85
- گفتار دوم: هجرت موسی علیه السلام به تنهایی از صحرای فاران تا اردن تا قبل از وفاتش (100 – 120 سالگی) 85
- «جدول خلاصه قسمت های این داستان» 86
- فصل اول: داستان وفات هارون (سال 1408 ق.م) در موسیره یا بیابان تیه وقایع پس ازآن در 7 قسمت 86
- قسمت اوّل: مرگ هارون علیه السلام در کوه هور 87
- قسمت دوّم: تهمت قتل برادر به موسی و امداد خداوند برای جلوگیری از این تهمت 89
- قسمت سوّم: ویژگی های حضرت هارون علیه السلام 90
- قسمت چهارم: وقایع پس از وفات هارون 92
- قسمت پنجم: جنگ های (پس از وفات هارون)، در درّه ی موآب (مشرف به بیابان و کوه پیسگاه) 94
- قسمت ششم: درخواست قبیله های شرق رود اردن (رئوبین و جاد) در تقسیم اراضی 98
- قسمت هفتم: خداوند به موسی اجازه ی ورود به سرزمین موعود را نمی دهد 101
- فصل دوم: داستان فتنه ی بلعم باعورا قبل از فتح اِریحا و بعد از رسیدن به دشت موآب و شکست آن ها در فتنه ی بلعم باعورا و هلاک بیست هزار نفر از بنی اسرائیل بر اثر طاعون و وقایع پس ازآن در 14 قسمت 103
- «جدول خلاصه قسمت های این داستان» 103
- قسمت اوّل: معرّفی بلعم باعورا و چگونگی فریب او برای نقشه ای شوم 104
- قسمت دوم: وسوسه گران گرد بلعم باعورا 106
- قسمت سوّم: بلعام و الاغش 108
- قسمت چهارم: اولین وحی بلعام 109
- قسمت پنجم: دومین وحی بلعام 110
- قسمت ششم: سومین وحی بلعام 111
- قسمت هفتم: چهارمین وحی بلعام 112
- قسمت هشتم: آخرین وحی بلعام 112
- قسمت نهم: پافشاری بلعم بر اجرای تصمیمش (نفرین و جادوی سپاه موسی با اسم اعظم خداوند) 112
- قسمت دهم: نقشه ی دوّم بلعم برای سرکوبی سپاه موسی 113
- قسمت یازدهم: تشبیه بلعم به سگان تشنه 115
- قسمت دوازدهم: سرگذشت «بلعم» و علمای دنیاپرست 116
- قسمت سیزدهم: وقایع پس از فتنه ی بلعام (بلعم باعورا) 120
- قسمت چهاردهم: بررسی پیام های قرآنی 1 دسته آیات 135
- فصل سوم: داستان سخنرانی موسی خطاب به نسل جدید بنی اسرائیل، روز اوّل، ماه یازدهم، سال چهلّم خروج از مصر، در بیابان عربه (در صحرای موآب) در شرق رود اُردُن و ماجرای وفات موسی در 5 قسمت 137
- «جدول خلاصه قسمت های این داستان» 137
- اشاره 137
- قسمت اوّل: سخنرانی موسی برای یادآوری سرکشی های پدرانشان و ابلاغ قوانین و احکام به نسل جدید بنی اسرائیل قبل از وفاتش 140
- قسمت سوّم: وفات حضرت موسی علیه السلام (در روز 7 آذر و شب 21 ماه رمضان) در بیابان تیه 187
- قسمت چهارم: ویژگی های حضرت موسی 190
- قسمت پنجم: تجلیل از مقام موسی و هارون 193
- قسمت ششم: بررسی پیام های قرآنی 1 دسته آیات 194
- فصل چهارم: خلاصه سفرنامه ی بنی اسرائیل از مصر تا موآب در طی 40 سال آوارگی در صحرا 195
- اشاره 198
- گفتار سوم: هجرت موسی علیه السلام در 120 سالگی از دنیا به عالم برزخ و پایان سرگردانی 40 ساله ی بنی اسرائیل 198
- فصل اول: داستان ورود بنی اسرائیل به سرزمین موعود (کنعان) پس از وفات موسی با رهبری یوشع بن نون علیه السلام تا وفات یوشع بن نون در 34 قسمت 199
- «جدول خلاصه قسمت های این داستان» 199
- قسمت دوّم: دستور تصرّف کنعان توسّط خداوند به یوشع علیه السلام 202
- قسمت اوّل: آغاز رهبری یوشع علیه السلام در 9 سالگی 202
- قسمت سوّم: یوشع علیه السلام جاسوسانی به اِریحا می فرستد 203
- قسمت چهارم: عبور بنی اسرائیل از رود اُردُن 205
- قسمت پنجم: برداشتن دوازده سنگ یادبود از وسط رود اردن و ساختن بنای یادگاری در جلجال (سمت شرقی شهر اِریحا) 206
- قسمت ششم: ختنه در جلجال و برگزاری عید پسح (روز چهاردهم ماه اوّل سال چهلّم خروج) 207
- قسمت هفتم: یوشع علیه السلام و مرد شمشیر به دست 208
- قسمت هشتم: سقوط اِریحا 208
- قسمت نهم: گناه عخان (پسر کرمی، نوه ی زبدی و نواده ی زارح از قبیله ی یهودا) و شکست 3 هزار سرباز بنی اسرائیلی از سربازان شهر عای به دلیل این گناه 210
- قسمت دهم: تسخیر و خرابی شهر عای 212
- قسمت یازدهم: قرائت قوانین تورات بر کوه عیبال 213
- قسمت دوازدهم: حیله ی جبعونی ها 214
- قسمت سیزدهم: دعوت همکاری «ادونی صدق»(پادشاه اورشلیم) از پادشاهان شهرهای همسایه و مبارزه بنی اسرائیل با آن ها در جبعون و اطراف آن و معجزه ی از حرکت افتادن آفتاب 215
- قسمت چهاردهم: شکست پادشاهان اموری 216
- قسمت پانزدهم: تصرّف شهرهای جنوبی اموری ها 217
- قسمت شانزدهم: شکست پادشاهان شمالی 218
- قسمت هفدهم: پادشاهانی که از یوشع شکست خوردند 219
- قسمت نوزدهم: دستورات خداوند به بنی اسرائیل قبل از ورود به بیت المقدس 220
- قسمت هجدهم: سرزمین های تسخیر نشده 220
- قسمت بیستم: لجاجت شدید بنی اسرائیل و عمل نکردن به دستورات خداوند و رهبرشان 223
- قسمت بیست و یکم: عذاب این نافرمانی 224
- قسمت بیست و سوّم: تقسیم زمین های 5/9 قبیله و تقسیم کنعان به حکم قرعه 226
- قسمت بیست و دوّم: عاقبت بازماندگان از عذاب الهی 226
- قسمت بیست و چهارم: نحوه ی تقسیم بقیّه ی زمین ها بین 7 قبیله 233
- قسمت بیست و ششم: بازگشت قبایل شرق رود اُردُن 239
- قسمت بیست و پنجم: بنی اسرائیل سرزمین موعود را تسخیر می کند 239
- قسمت بیست و هفتم: قربانگاه کنار رود اُردُن 240
- قسمت بیست و هشتم: وصیت یوشع 241
- قسمت بیست و نهم: تجدیدعهد در شکیم 242
- قسمت سی ام: مرگ یوشع و العازار و دفن استخوان های یوسف در شکیم 244
- قسمت سی ویکم: جانشینان یوشع 245
- قسمت سی و دوم: وقایع پس از وفات یوشع و مرگ کالیب (وصی دوّم یوشع) 245
- قسمت سی و سوم: نام و نسب پیغمبران بنی اسرائیلی پس از وفات موسی 246
- قسمت سی و چهارم: بررسی پیام های قرآنی 2 دسته آیات 247
- فصل دوّم: جدول خلاصه 80 واقعه ی زندگی موسی علیه السلام از تولد تا 32 سال پس از وفاتش 250
- اشاره 256
- گفتار چهارم: موسی الگوی مقاومت و صبر برای پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و مبلغان دینی 256
- فصل اول: اهداف حضرت موسی علیه السلام در تبلیغ 257
- فصل دوم: چگونگی آماده شدن حضرت موسی برای تبلیغ 259
- فصل سوم: دوازده شیوه ی دعوت حضرت موسی علیه السلام 262
- فصل چهارم: بررسی 28 دسته از آیات خطاب شده به پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله در رابطه با داستان موسی علیه السلام 277
در چند مورد می گویند از خدایت بخواه ... مگر خدای موسی باخدای آن ها فرق داشت؟ بااینکه موسی صریحاً گفته بود خدا به شما دستور می دهد.
در یک مورد می گویند اگر پاسخ این سؤال را بگویی ما هدایت می شویم که مفهومش آن است که بیان قاصر تو موجب گمراهی است
¢ و در پایان کار می گویند: حالا حق را آوردی! این تعبیرات همه دلیل بر جهل و نادانی و خودخواهی و لجاجت آن ها است.
قسمت نهم: بررسی پیام های قرآنی 1 دسته آیات
1. سوره بقره: آیات 67-74
(و إِذْ قَالَ مُوسیَ لِقَوْمِهِ إِنَّ الله یَأْمُرُکُمْ أَن تَذْبحَواْ بَقَرَهً قَالُواْ أَ تَتَّخِذُنَا هُزُوًا قَالَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ أَکُونَ مِنَ الجْاهِلِینَ (*) قَالُواْ ادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُبَینِ ّ لَّنَا مَا هِیَ قَالَ إِنَّهُ یَقُولُ آن ها بَقَرَهٌ لَّا فَارِضٌ وَ لَا بِکْرٌ عَوَانُ بَینْ َ ذَالِکَ فَافْعَلُواْ مَا تُؤْمَرُونَ (*) قَالُواْ ادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُبَینِ ّ لَّنَا مَا لَوْنُهَا قَالَ إِنَّهُ یَقُولُ آن ها بَقَرَهٌ صَفْرَاءُ فَاقِعٌ لَّوْنُهَا تَسُرُّ النَّاظِرِینَ (*) قَالُواْ ادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُبَینِ ّ لَّنَا مَا هِیَ إِنَّ الْبَقَرَ تَشَبَهَ عَلَیْنَا وَ إِنَّا إِن شَاءَ الله لَمُهْتَدُونَ (*) قَالَ إِنَّهُ یَقُولُ آن ها بَقَرَهٌ لَّا ذَلُولٌ تُثِیرُ الْأَرْضَ وَ لَا تَسْقِی الحَرْثَ مُسَلَّمَهٌ لَّا شِیَهَ فِیهَا قَالُواْ الآن جِئْتَ بِالْحَقّ ِ فَذَبحَوهَا وَ مَا کاَدُواْ یَفْعَلُونَ (*) وَ إِذْ قَتَلْتُمْ نَفْسًا فَادَّارَأْتُمْ فِیهَا وَ الله مخُرِجٌ مَّا کُنتُمْ تَکْتُمُونَ (*) فَقُلْنَا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِهَا کَذَالِکَ یُحْیِ الله الْمَوْتیَ وَ یُرِیکُمْ ءَایَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ (*) ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُکُم مِّن بَعْدِ ذَالِکَ فَهِیَ کاَلحْجَارَهِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَهً وَ إِنَّ مِنَ الحْجَارَهِ لَمَا یَتَفَجَّرُ مِنْهُ الْأَنْهَارُ وَ إِنَّ مِنهْا لَمَا یَشَّقَّقُ فَیَخْرُجُ مِنْهُ الْمَاءُ وَ إِنَّ مِنهْا لَمَا یهَبِطُ مِنْ خَشْیَهِ الله وَ مَا الله بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ (*)) (1)
پیام ها
1. اگر فرمان خداوند، با ذهن و سلیقه ی ما مطابق نیامد و راز آن را نفهمیدیم، نباید آن را انکار کنیم.
(إِنَّ الله یَأْمُرُکُمْ) ... (أَ تَتَّخِذُنا هُزُواً)
2. موسی علیه السلام دستور ذبح گاو را از سوی خدا معرّفی می کند تا بلکه رعایت ادب نموده و تسلیم شوند، ولی آن ها باز بهانه گیری می کنند. (إِنَّ الله یَأْمُرُکُمْ)
3. خداوند اگر اراده نماید، از به هم خوردن دو مرده، مرده ای زنده می شود. (تَذْبَحُوا بَقَرَهً)
1- ترجمه: «و (به یاد آورید) هنگامی را که موسی به قوم خود گفت: «خداوند به شما دستور می دهد ماده گاوی را ذبح کنید (و قطعه ای از بدن آن را به مقتولی که قاتل او شناخته نشده بزنید تا زنده شود و قاتل خویش را معرفی کند و غوغا خاموش گردد.)» گفتند: «آیا ما را مسخره می کنی؟» (موسی) گفت: «به خدا پناه می برم از اینکه از جاهلان باشم!» (*) گفتند: «(پس) از خدای خود بخواه که برای ما روشن کند این ماده گاو چگونه ماده گاوی باشد؟» گفت: خداوند می فرماید: «ماده گاوی است که نه پیر و از کار افتاده باشد و نه بکر و جوان بلکه میان این دو باشد. آنچه به شما دستور داده شده، (هر چه زودتر) انجام دهید.» (*) گفتند: «از پروردگار خود بخواه که برای ما روشن سازد رنگ آن چگونه باشد؟ «گفت: خداوند می گوید: «گاوی باشد زرد یک دست، که رنگ آن، بینندگان را شاد و مسرور سازد.» (*) گفتند: «از خدایت بخواه برای ما روشن کند که چگونه گاوی باید باشد؟ زیرا این گاو برای ما مبهم شده! و اگر خدا بخواهد ما هدایت خواهیم شد!» (*) گفت: خداوند می فرماید: «گاوی باشد که نه برای شخم زدن رام شده و نه برای زراعت آبکشی کند از هر عیبی برکنار باشد و حتی هیچ گونه رنگ دیگری در آن نباشد.» گفتند: «الان حق مطلب را آوردی!» سپس (چنان گاوی را پیدا کردند و) آن را سر بریدند ولی مایل نبودند این کار را انجام دهند. (*) و (به یاد آورید) هنگامی را که فردی را به قتل رساندید سپس درباره (قاتل) او به نزاع پرداختید و خداوند آنچه را مخفی می داشتید، آشکار می سازد. (*) سپس گفتیم: «قسمتی از گاو را به مقتول بزنید! (تا زنده شود و قاتل را معرفی کند.) خداوند این گونه مردگان را زنده می کند و آیات خود را به شما نشان می دهد شاید اندیشه کنید!» (*) سپس دلهای شما بعد از این واقعه سخت شد همچون سنگ، یا سخت تر! چرا که پاره ای از سنگها می شکافد و از آن نهرها جاری می شود و پاره ای از آنها شکاف برمی دارد و آب از آن تراوش می کند و پاره ای از خوف خدا (از فراز کوه) به زیر می افتد (اما دلهای شما، نه از خوف خدا می تپد و نه سرچشمه علم و دانش و عواطف انسانی است!) و خداوند از اعمال شما غافل نیست. (*)»