- مقدمه استاد انصاری بویراحمدی 1
- اشاره 13
- عالم برزخ پس از مرگ 14
- اشاره 14
- مطلب اوّل: واژه برزخ 16
- الف) برزخ در لغت 16
- ب) برزخ در اصطلاح 17
- مطلب دوم: دلیل تجربی بر اثبات زندگی برزخی 23
- الف) ماهیت بدن مثالی 27
- اشاره 27
- ب) بدن مثالی در روایات 29
- الف) انسان ترکیبی دو بعدی 37
- اشاره 37
- مطلب اوّل: حقیقت مرگ 37
- ج) تشابه خواب و مرگ 52
- د) مرگ، سرآغاز زندگی نوین 59
- ه-) مرگ امری است وجودی و مخلوق 65
- و) نامعلوم بودن زمان مرگ 72
- اشاره 77
- مطلب دوّم: وصیت از احکام ثابت اسلام 77
- اشاره 84
- مطلب سوّم: بازگشت، تنها راه 84
- توبه و پشیمانی در حال مرگ 87
- الف) کسانی که هنگام قبض روح حاضرند 91
- مطلب چهارم: قبض روح 91
- 1. قابضان ارواح 91
- اشاره 99
- چهره عزرائیل در هنگام مرگ 102
- اشاره 104
- سختی مرگ از نظر حضرت یحیی(ع) 115
- ب) چرا بعضی از مؤمنان سخت و بعضی از کافران آسان جان می دهند؟ 153
- ج) کراهت طلب مرگ 157
- د) نشنیدن صدای ملائکه و محتضر 160
- اشاره 163
- ه-) پاسخ به یک سؤال مهم 163
- عالم ذر 166
- توضیح تکمیلی پیرامون عالم ذر 172
- اقوال چهارگانه در باب حدوث و قدم نفس 173
- اشاره 189
- مطلب اوّل: سؤال و جواب در قبر 189
- الف) سؤال کننده 194
- اشاره 197
- الف) تلقین فاطمه بنت اسد 210
- ب) بطائنی و سؤال قبر 211
- ج) در قبر از چه کسانی سؤال می شود؟ 215
- د) حکمت سؤال منکر و نکیر 230
- مطلب دوّم: حیات در قبر 232
- مطلب سوّم: فشار و عذاب قبر 244
- اشاره 244
- الف) سؤال و عذاب قبر تا کی؟ 258
- ب) عوامل بر طرف کننده فشار قبر 260
- اشاره 272
- ه-) تلقین میّت 272
- فلسفه تلقین 275
- مطلب اوّل: بهشت و جهنّم برزخی 280
- مطلب دوّم: آیا ارواح در برزخ تکامل و تنزّل دارند؟ 302
- اشاره 316
- اشاره 316
- الف) سخن گفتن پیامبر اسلام| با مردگان: 316
- 1. سخن گفتن پیامبر و ائمه اطهار(ع) با مردگان 316
- مطلب سوّم: ارتباط با ارواح در منابع اسلامی 316
- ب) سخن گفتن امیر المؤمنین× با مردگان: 318
- د) سخن گفتن حضرت عیسی× با مردگان: 320
- 2. منکران ارتباط با ارواح 322
- اشاره 334
- 4. آگاهی ارواح برزخیان از اعمال بازماندگان 334
- الف) دیدار ارواح برزخیان با بازماندگان 334
- ب) زیارت اهل قبور 337
- 5. ملاقات ارواح برزخیان با یکدیگر 342
- مطلب چهارم: ارواح در کجا زندگی می کنند؟ 345
- اشاره 360
- مطلب اوّل: تجسّم اعمال 360
- الف) تجسّم اعمال در آیات قرآن 370
- مطلب دوّم: تفاوت های عالم برزخ و قیامت 389
- اشاره 409
- اشاره 410
- مطلب اوّل: واژه معاد 414
- اشاره 418
- مطلب دوّم: اسامی قیامت در قرآن 418
- مطلب سوّم: زمان قیامت چه وقت خواهد بود؟! 427
- اشاره 431
- مطلب چهارم: علائم و نشانه های قیامت 431
- علائم و نشانه های قیامت 433
- قسمت اوّل: رخدادهای پیش از قیامت 433
- قسمت دوّم: رخدادهای هنگام وقوع قیامت 451
- مطلب پنجم: اثبات معاد 457
- اشاره 462
- مطلب اول: معاد فقط جسمانی 465
- مطلب دوم: معاد فقط روحانی 466
- اشاره 467
- مطلب سوم: معاد هم جسمانی و هم روحانی 467
- معیار و ملاک جسمانی و روحانی بودن معاد 469
- اشاره 470
- نظریه اوّل: 470
- مطلب چهارم: بررسی و نقد اقوال بر اساس معیارها 470
- نظریه دوّم: 471
- اشاره 472
- نظریه ابن سینا 472
- الف) معاد جسمانی بر اساس ملاک اوّل 477
- ب) معاد جسمانی به اعتبار ملاک دوّم 511
- اشاره 511
- الف) سایه های درختان بهشتی و چشمه ها: 513
- ب) منازل شایسته: 515
- د) نوشیدنی های بهشتی: 518
- ه-) ظرف های بهشتی: 524
- و) خادمان همچون مروارید: 526
- ز) همسران بهشتی: 528
- ح) زیورهای اهل بهشت: 534
- ط) لباس های اهل بهشت: 535
- ی) فرش های نفیس و تخت های بلند: 536
- اشاره 540
- ب) غذا و نوشیدنی های ناگوار: 542
- ج) آتشِ سوزان: 547
- ه-) لباس دوزخیان: 551
- و) زندان های انفرادی دوزخ 553
- پایان بحث: 561
- معاد روحانی بر اساس هر دو ملاک در قرآن 562
- اشاره 562
- 1. لذّات روحانی و معنوی 563
- 2. عذاب روحانی و معنوی 573
فصل دوّم: اقوال و نظرات درباره معاد
اشاره
چنانچه قبلاً گفته شد، بحث معاد به طور کلی مربوط به اصول عقاید می باشد و از پیچیدگی و اهمیّت فوق العاده ای برخوردار است؛ خصوصاً مسأله معاد جسمانی که همیشه مسأله دشواری بوده است. حتّی فیلسوفان مشّائی قادر به حلّ مسأله نبوده. فلاسفه اشراق با تأسیس مکتب اشراق سهروردی پیش رفت هایی در این مسأله داشتند و گام هایی در این مسیر برداشتند و هم چنین حکمت متعالیه صدر المتألّهین با نظریّه خود یعنی «حرکت جوهری» و با استفاده از مبنای اصالت الوجود، گام مهمی در این باره برداشته که امروزه طرفدارانی داشته و دارد. حدّاقل ملاصدرا توانست امکان نوعی معاد جسمانی را
در چارچوب کلّی در نظریه خود فراهم سازد. امّا هنوز می بینیم که بر این نظریه ملاحظاتی وجود دارد که در این فصل به طور خلاصه اشاره خواهد شد. به نظر می رسد منشأ تمام این اختلافات و نظرات گوناگون، همان اختلافاتی است که در کیفیت و حقیقت نفس و روح وجود دارد که هر کس بر مبنای خویش روح را تعریف و تبیین نموده است.
به هر حال می بینیم در بحث معاد و چگونگی تحقّق آن، اقوال مختلفی به