معاد صفحه 182

پاسخ : بهره گیری از الطاف خدا تنها مربوط به لطف او نیست ، بلکه بستگی به ظرفیّت ، استعداد و لیاقت ما نیز دارد ، به چند مثال توجه فرمایید:

نور خورشید ، کمبودی ندارد و خاک به خاطر تیرگی خودش نمی تواند مثل آئینه آن را منعکس کند و این گناه نور نیست .

آب دریا زیاد است ، ولی قطره ای از آن در توپ در بسته نمی رود و این گناه دریا نیست ، بلکه بسته بودن واستعداد نداشتن توپ او را محروم کرده است .

انسانی که به خاطر گناهان زیاد ، روح خود را تیره و درهای ورودی روحش که همان چشم و گوش و فکر باشد بسته نگاه داشت ، از فضل خدا محروم می ماند . قرآن به افرادی که در کفر و گناه خود لجوج هستند ، می فرماید: صُمُّ بُکمٌ عُمیٌ آنان گویا کر و گنگ و کورند .

اگر پزشکی نتواند مرده ای را زنده کند ، ضعف او نیست ، زیرا مرده قابلیّت خود را از دست داده است ، چنانکه خداوند به پیامبرش می فرماید: اِنَّکَ لاتَسمَعُ المَوتی (729) تو قادر نیستی مرده دلان را هدایت و ندای حق را به گوش دل آنان برسانی . در جای دیگر می فرماید: لِیُنذِرَ مَن کانَ حَیّاً(730) برنامه های تبلیغی و ارشادی تو تنها در افرادی می تواند اثر کند که زنده دل باشند .

بنابراین علاوه بر لطف الهی ، ظرفیّت و استعداد خود انسان نیز در دریافت شفاعت مهم است .

چند نکته

از روایات اسلامی چند مطلب استفاده می شود:

1 درجات شفاعت کنندگان یکسان نیست ، بلکه بالاترین مقام برای پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله سپس انبیا و امامان معصوم علیهم السّلام ، آنگاه علمای ربّانی و شهدا و دیگران می باشد و مقدار و حدود شفاعت کردن بستگی به مقام شفاعت کنندگان دارد .

2 در جمع بندی میان روایات به این نتیجه می رسیم که آغاز و افتتاح شفاعت در قیامت ، ابتدا به دست حضرت محمّد صلّی اللّه علیه و آله و آنگاه دیگران است . (731)