معاد صفحه 43

آری ، انسان چنان قدرت توجیه دارد که گاهی خود او هم ناخودآگاه آن را باور می کند . ما این انگیزه ها را که ریشه روانی دارد ، به عنوان گریز از مسئولیّت نام می نهیم .

2 عدم ایمان به قدرت و علم خدا

در آیات متعدّد قرآن می خوانیم که مخالفان و منکران معاد هیچ

دلیل و برهان علمی برای انکار قیامت ندارند ، بلکه تنها زنده شدن را بعید می دانند که ما نمونه های آن را در اینجا بیان می کنیم :

و ما لَهم بِذلِک مِن عِلمٍ اِنْ هُم اِلاّ یَظنُّون (111) کسانی که منکر معاد هستند هیچ گونه دلیل علمی ندارند ، تنها با خیال و گمان حرف هایی می زنند .

زَعَم الّذینَ کَفروا اءن لَن یُبعَثوا(112) کفّار گمان می کنند که بعد از مرگ دیگر زنده نمی شوند .

اِذا ضَللنا فِی الارضِ ءانّا لَفِی خَلقٍ جَدید(113) آیا هر گاه ما مرده و پوسیده شدیم و ذرّات بدن ما در زمین پراکنده و گم شد ، دوباره آفریده می شویم ؟ !

ءاذا کنّا تُراباً ءاِنّا لَفِی خَلقٍ جَدید(114) آیا هر گاه ما بعد از مرگ پوسیده و خاک شدیم باز هم زنده می شویم ؟ !

با توجّه به گفته های مخالفان می بینیم که تنها بهانه آنها استبعاد و بعید دانستن قیامت است ، لیکن قرآن جواب های روشنی به آنها می دهد که ما نمونه هایی از آن را در بحث (امکان معاد) بیان کردیم و در اینجا هم حدیثی را اضافه می کنیم که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: اذا راءیتُم الرَّبیعَ فَاکثروا ذکر النُّشور(115) هر گاه فصل بهار را مشاهده می کنید زیاد به یاد قیامت و زنده شدن بعد از مرگ خودتان باشید .

آیات قرآن هم مکرّر این مساءله را دنبال می کند که زنده شدن مردگان چیزی است مثل زنده شدن زمین و درختان .