پژوهشی در دیه انسان از دیدگاه قرآن و سنت و اجماع صفحه 13

صورت حکم کلی تلقی نمی شود و با عوض شدن شرایط حکم اوّلی تنباکو به جای خود برمی گردد.

احکام ولایی و سلطانی پیامبر را می توان در دستورات جهادی آن حضرت دریافت کرد، که در شرایط خاصی صادر شده اند.(1)

با توجه به آنچه در باره تمایز احکام شرعی از احکام ولایی گفته شد می توان درباره روایات «دیه» به روشنی قضاوت نمود.

3. مکتوب پیامبر اسلام در انواع دیه

پس از انتشار اسلام در سرزمین شبه جزیره و درخواست حکم دیه، رسول گرامی ضمن نامه ای که به املای آن حضرت، و نگارش یارانش بود، اقدام به بیان احکام متنوع و گسترده دیه پرداخت. حضرت پس از مقدمه کوتاه می فرماید:«وانّ فی النفس الدیه مائه إبل»، دیه قتل نفس صد شتر است، سپس به بیان دیه بینی، و زبان و آلت مرد، و کمر و دو چشم، یک پا و بخشی از جراحات وارد بر سر پرداخته و در پایان حدیث

می فرماید:«وانّ الرجل یُقتل بالمرأه وعلی أهل الذهب ألف دینار، وفی الید الواحده نصف الدیه»، یعنی مرد در برابر کشتن زن، قصاص می شود، کسانی که از طلا برخوردارند، دیه در این مورد 1000 دینار، و در جنایت بر یک