معادشناسی در قرآن کریم صفحه 114

2- 15 / قيامت .

«» (57)

اعلام نيست ، « بلكه انسان خودش از وضع خود آگاه است » و خود و اعضايش در آن روز بزرگ شاهد و گواه او هستند ، گرچه در ظاهر براي خود عذرهايي بتراشند. اين آيات در حقيقت همان چيزي را مي‌گويد كه در آيات ديگر قرآن درباره گواهي اعضاي انسان بر اعمال او آمده است ، مانند آيه 20 سوره فصّلت كه مي‌گويد : «شَهِدَ عَلَيْهِمْ سَمْعُهُـمْ وَ اَبْصـارُهُمْ وَ جُلُودُهُمْ بِمـا كـانُوا يَعْمَلُونَ: گوش‌ها و چشم‌ها و پوست‌هاي تنشان به آن‌چه انجام مي‌دادند ، گواهي مي‌دهند » و آيه65سوره يس كه مي‌فرمايد : « وَ تُكَلِّمُنـا اَيْـديهِـمْ وَ تَشْهَـدُ اَرْجُلُهُـمْ بِمـا كـانُوا يَكْسِبـُونَ : دست‌هاي آن‌ها با ما سخن مي‌گويند و پاهايشان به اعمالي كه انجام داده‌اند ، گواهي مي‌دهند » .

گرچه آيات مورد بحث همگي درباره معاد و قيامت سخن مي‌گويد ، ولي مفهوم

(58) «»

آن گسترده است ، عالم دنيا را نيز شامل مي‌شود . در اين‌جا نيز مردم از حال خود آگــاهند ، هرچند گــروهي بــا دروغ ، پشت هم اندازي ، ظاهرسازي و رياكاري چهره واقعــي خـــويش را مكتـــوم مـــي‌دارنـــد .

لذا در حديثي از امام صادق آمده كه فرمود : « مـا يَصْنَعُ اَحَدُكُمْ اَنْ يَظْهَرَ حَسَنـا وَ يُسِّرَ سَيِّئـا اَلَيْسَ اِذا رَجَعَ اِلي نَفْسِهِ يَعْلَمُ اَنَّهُ لَيْسَ كَذلِكَ وَ اللّهُ سُبْحـانَهُ يَقُولُ : بَلِ الاِْنْسـانُ عَلي نَفْسِهِ بَصيرَةٌ ، اِنَّ السَّريرَةَ اِذا صَلُحَتْ قَوِيَتِ الْعَلانِيَةُ : هـرگـاه يكـي از شمـا ظـاهـر خـود را بيـارايـد ، امـا در پنهـانـي بـدكـار بـاشـد ، چـه مي‌تـوانـد انجـام دهـد ؟ آيا هنگـامـي كه بـه خـويشتن مــراجعــه كنــد ، نمـي‌دانـد كه ايـن‌گـونـه نيست ؟ همـان‌گـونـه كـه خـداوند سبحان مي‌فرمايد : بلكه انسان به خويشتن آگاه است ، هنگامي كه باطن انسان صالح گــردد ، ظــاهــر او نيــز تقــويــت مــي‌شـود » .(1)(2)

«» (59)

قيـامت و وجـدان مـلامت‌گـر

لا اُقْسِـمُ بِيَـــوْمِ الْقِيــامَةِ(3)