- مقدّمه ناشر 1
- مقدّمه مؤلف 3
- اشاره 5
- فصل اوّل: آفرینش انسان 5
- درس اول: ابتدای شکل گیری عالم 6
- اشاره 6
- آب مادّه اصلی همه موجودات مادّی 7
- منشأ پدید آمدن اختلاف ها در موجودات 11
- چکیده درس اوّل 15
- خودآزمایی 16
- اشاره 17
- درس دوم: مراحل خلقت انسان 17
- اشاره 18
- 1. انسان در عالم ارواح 18
- کثرت روایات عالم ارواح 21
- 2. انسان در عالم ذرّ (= عهد = میثاق = الست) 22
- چکیده درس دوّم 25
- خودآزمایی 26
- اشاره 27
- درس سوم: روح و بدن 27
- زمان و محلّ ترکیب روح و بدن 28
- کیفیّت قرار گرفتن روح در بدن 32
- نقش روح و بدن در حقیت انسان 33
- چکیده درس سوّم 36
- خودآزمایی 37
- اشاره 38
- درس چهارم:حقیقت روح و بدن 38
- عدم تجرّد روح 39
- معانی روح در قرآن و حدیث 43
- خودآزمایی 46
- چکیده درس چهارم 46
- درس پنجم: انسان در دنیا 47
- اشاره 47
- خلقت انسان از خاک 48
- دلالت آیات قرآن بر خلقت انسان از خاک 50
- دلالت روایات بر خلقت انسان از خاک 52
- خودآزمایی 55
- چکیده درس پنجم 55
- اشاره 56
- فصل دوم: بازگشت انسان 56
- اشاره 57
- درس ششم: جایگاه اعتقادی معاد 57
- معنای لغوی معاد 58
- معنای اصطلاحی معاد 59
- اهمّیّت معاد 59
- آثار اعتقاد به معاد 60
- 1. عدل الاهی 61
- اشاره 61
- لزوم و ضرورت معاد 61
- 2. حکمت الهی 65
- معاد، ضرورت ادیان 66
- معاد وحوش و حیوانات 68
- چکیده درس ششم 70
- خودآزمایی 71
- درس هفتم: امکان معاد 72
- اشاره 72
- زنده شدن مردگان در دنیا 73
- اشاره 73
- الف: شواهد قرآنی 73
- 1. زنده شدن مقتول بنی اسرائیل 74
- 2. زنده شدن حضرت عزیر بعد از صد سال 75
- 3. زنده شدن پرنده های حضرت ابراهیم (علیه السلام) 76
- ب: شواهد روایی 79
- چکیده درس هفتم 80
- خودآزمایی 81
- درس هشتم: شبهات منکران معاد 82
- اشاره 82
- 1. شبهات منکران و پاسخ قرآن به آن ها 83
- 2. شبهه آکل و مأکول 87
- خودآزمایی 90
- چکیده درس هشتم 90
- درس نهم: مرگ 91
- اشاره 91
- مرگ و خواب 92
- احتضار 99
- چهره فرشته مرگ در حال قبض روح 100
- کیفیّت قبض روح مؤمن و فاجر 101
- سختی دوری از دوستان و آشنایان 105
- درد و رنج مؤمن درحال احتضار کفاره گناهان اوست 108
- حضور پیامبر و ائمه (علیهم السلام) نزد محتضر 109
- خودآزمایی 110
- چکیده درس نهم 110
- اشاره 112
- درس دهم: برزخ 112
- معنای برزخ 113
- برزخ منزلی از منازل آخرت 116
- سؤال قبر 118
- چکیده درس دهم 123
- خودآزمایی 124
- اشاره 125
- درس یازدهم: عذاب برزخ 125
- فشار قبر 126
- عوامل مؤثّر بر فشار قبر 128
- عوامل مؤثّر بر رفع فشار قبر 129
- 1. حجّ 129
- 2. خواندن آیه الکرسی 130
- 3. چهار روز روزه گرفتن در ماه رجب 130
- 4. قرائت سوره ملک 130
- 5. رکوع کامل 131
- 6. خواندن سوره نساء 131
- 8. شکیبایی زن بر بدخویی شوهرش 131
- 7. چهار بار حج رفتن 131
- 9. وضو 132
- 10. مرگ در روز یا شب جمعه 132
- 11. جریده 133
- 12. آب پاشیدن بر روی قبر 133
- 13. کارهای خوب فرزندان 134
- چکیده درس یازدهم 136
- خودآزمایی 136
- درس دوازدهم: وضعیّت ارواح در برزخ 137
- اشاره 137
- وضعیّت ارواح در برزخ 138
- آگاهی ارواح در برزخ از احوال دنیا 141
- مسخ در برزخ 144
- بازگشت از برزخ به دنیا 145
- چکیده درس دوازدهم 146
- خودآزمایی 147
- درس سیزدهم: فنای عالم و برپایی قیامت 148
- اشاره 148
- اشاره 149
- نفخه اول 149
- نفخ صور 149
- نفخه دوم 153
- مواقف قیامت و محاسبه اعمال 155
- چکیده درس سیزدهم 159
- خودآزمایی 159
- درس چهاردهم: کیفیّت زنده شدن مردگان و قیامت 161
- اشاره 161
- 1. بارش باران و جمع شدن ابدان مردگان 162
- 2. تشبیه معاد به رویش زمین 167
- خودآزمایی 170
- چکیده درس چهاردهم 170
- اشاره 171
- درس پانزدهم: واژه های کلیدی معاد در قرآن 171
- 1. عود و اعاده 172
- 2. ایاب، رجوع، صیرورت 174
- 3. احیاء، بعث، بعثره و قیام 177
- 4. حشر، جمع و نشر 178
- 5. لقاء الله و حضور 179
- 6. خروج و اخراج 180
- چکیده درس پانزدهم 181
- خودآزمایی 181
- اشاره 182
- درس شانزدهم: کیفر اعمال 182
- محلّ کیفر 183
- آیا جزای عمل عین عمل است؟ 187
- چکیده درس شانزدهم 193
- خودآزمایی 194
- اشاره 195
- درس هفدهم: تجسم اعمال 195
- همراهی عمل با انسان 196
- حبط و تکفیر 198
- چکیده درس هفدهم 205
- خودآزمایی 206
- اشاره 207
- درس هجدهم: شفاعت 207
- معنای شفاعت 208
- اهمیّت شفاعت 210
- شفاعت کنندگان 211
- شفاعت شوندگان 212
- محلّ شفاعت 214
- چکیده درس هیجدهم 217
- خودآزمایی 218
- درس نوزدهم: بهشت و جهنّم (1) 219
- اشاره 219
- مخلوق بودن بهشت و جهنّم 220
- هر انسانی منزلی در بهشت و منزلی در جهنّم دارد 224
- بهشت و جهنّم برزخ 225
- درجات بهشت 227
- چکیده درس نوزدهم 229
- خودآزمایی 230
- درس بیستم: بهشت و جهنّم (2) 231
- اشاره 231
- درکات جهنّم 232
- تفاوت های دنیا و آخرت و لذّتها و عذابهای آن دو 234
- خلود 239
- روییدن ترتیزک در زمین جهنّم 241
- خودآزمایی 242
- چکیده درس بیستم 242
- فهرست منابع 244
برای او کافی است.
سپس به او گفت: آیا می توانی شکل خود را به هنگام قبض روح فاجر به من نشان دهی؟
عرض کرد: طاقتش را نداری. ابراهیم (علیه السلام) گفت: چرا.
گفت: از من روی بگردان. پس از او روی گرداند و سپس به او ملتفت شد و به ناگاه او را به شکل مردی سیاه با موهای برآمده، بد بو و سیاه پوش دید که از دهان و بینی اش آتش و دود خارج می شود.
در این حدیث چهره فرشته مرگ در حال قبض روح مؤمن و فاجر بیان شده است. معلوم است که مواجه شدن با فرشته مرگ به صورت اوّل شادی آور و خوشحال کننده است، و انسانی که با او مواجه می شود دلش می خواهدکنار او باشد و از او دور نشود ولی مواجه شدن با او با چهره دوّمش سخت دردآور و ترسناک است، و هیچ انسانی نمی خواهد لحظه ای با چنین صورتی مواجه گردد.
کیفیّت قبض روح مؤمن و فاجر
در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده است که فرشته مرگ روح فاجر را با سیخ های آتشین از تنش خارج می کند.
إِنَّ مَلَکَ الْمَوْتِ إِذَا نَزَلَ لِیَقْبِضَ رُوحَ الْفَاجِرِ نَزَلَ مَعَهُ بِسَفُّودٍ مِنْ نَارٍ فَیَنْزِعُ رُوحَهُ بِهِ فَتَصِیحُ جَهَنَّم. (1)
همانا هنگامی که فرشته مرگ برای قبض روح فاجر فرود می آید با او سیخ های آتشین فرود می آید و به وسیله آن روحش را بیرون می آورد. پس جهنّم فریاد بر می آورد.
ولی این کار در مورد مؤمن به آرامی صورت می گیرد و برای او راحتی می آورد.
1- . التهذیب 6 / 224؛ وسائل الشیعه 27 / 228؛ فقه القرآن 2 / 8.