- مقدمه پژوهشکده 1
- اشاره 6
- الف) حضرت آدم علیه السلام و روز بازپسین 7
- ج) حضرت ابراهیم علیه السلام و معاد انسان ها 8
- ه_) اعتقاد به معاد در کلام حضرت عیسی علیه السلام 9
- اشاره 12
- اشاره 13
- 1- «معاد» در لغت و اصطلاح 14
- اشاره 14
- 2_1_ معاد جسمانی از نظر قرآن 18
- 3-1- معاد جسمانی از نظر روایات 19
- 2- ایمان به معاد و آثار آن 20
- 3- یاد معاد 23
- اشاره 26
- 1- نفس در منظر قرآن 31
- 2- تجرّد نفس 33
- اشاره 33
- - ادلّه ی نقلیه 35
- 3- بقا ی نفس 37
- اشاره 37
- - ادلّه ی عقلیه 38
- اشاره 42
- اشاره 51
- 3- نمونه های عینی معاد در قرآن 51
- - داستان اصحاب کهف 53
- - ماجرای کشته ی بنی اسرائیل 54
- اشاره 55
- - برهان فطرت 55
- - برهان حکمت 59
- - برهان عدالت 62
- - برهان حرکت 64
- - برهان رحمت 66
- اشاره 70
- اشاره 71
- 1- معانی لغوی و اصطلاحی دنیا 72
- - دنیا فضل الهی است 74
- اشاره 74
- 2- آیات مدح دنیا در قرآن 74
- -دنیا خیر است 75
- -دنیا حسنه است 77
- -دنیا «رحمت» است 78
- بعضی از آیات ذم دنیا عبارتند از 79
- اشاره 79
- دنیا «لهو و لعب» است 79
- -3 آیات مذمّت دنیا در قرآن 79
- دنیا متاع غرور است 82
- دنیا متاع ناپایدار 84
- دنیا، نفی کننده آخرت است 85
- 4- رابطه ی دنیا و آخرت 86
- 5- جمع بین دنیا و آخرت 89
- 6- رابطه ی انسان و دنیا 90
- اشاره 94
- 1. دیدگاه متکلمین 95
- 2. نظر امام خمینی رحمه الله 100
- 3. آفرینش انسان، از دیدگاه وحی 102
- 4. عبادت چیست؟ 108
- 5. ابعاد عبادت 111
- 6. تقدم علم بر عبادت 113
- 7. بهترین عبادت 115
- 8. از عبودیت تا ربوبیت 121
- اشاره 121
- 1. مرحله ی بینش و تسلّط بر نفس 122
- 3. مرحله ی بی نیازی روح از بدن 123
- 4. مرحله ی فرمانبرداری تن 123
- 5. مرحله ی فرمانبرداری طبیعت 123
- 2. پیروی از نفس 125
- 9. عوامل بی رغبتی به عبادت 125
- اشاره 125
- 1. کبر 125
- 3. لقمه ی حرام 126
- 10. عبادت و قیامت 127
- اشاره 130
- 1. تجسّم اعمال 134
- اشاره 135
- 2. تجسّم و جاوانگی اعمال از دیدگاه قرآن 135
- الف) دسته ی اول 136
- - حضور عمل در قیامت 138
- اشاره 138
- ب) دسته ی دوم 138
- - اتیان عمل در قیامت 140
- ج) آیات دسته ی سوم 141
- - جزای انسان مکتسبات اوست 142
- اشاره 142
- د) آیات دسته ی چهارم 142
- اشاره 143
- ه_) آیات دسته ی پنجم 143
- - اعمال بد و ناروا، عین آتش و عذاب است 143
- - جزای بدکاران تنها اعمال آنان است 143
- - تجسّم اعمال بُخل ورزیده شده 144
- اشاره 145
- الف) دسته ی اول 145
- 3. تجسّم و جاودانگی اعمال از دیدگاه روایات 145
- ب) دسته دوم 147
- ج) دسته ی سوم 149
- احباط اعمال 152
- 2- شرک 157
- اشاره 157
- 1- کفر 157
- -3 نفاق: 158
- 4- ارتداد 160
- 5- تکذیب معاد 160
- 6- نپذیرفتن ولایت حضرت علی علیه السلام 161
- 7- ترک عمدی نماز 161
- 9- ریا 162
- 8- راضی نبودن به قضای الهی 162
- 12- عجب و خودبزرگ بینی 163
- 11- حسد 163
- 13- طمع 164
- تکفیر اعمال 165
- 1- اسلام و ایمان 167
- عوامل تکفیر 167
- اشاره 167
- 2- اجتناب از گناهان کبیره: 168
- 5- ذکر و یاد خدا 169
- 4- تلاوت قرآن 169
- 7- شفاعت 170
- 8- صدقه 170
- 10- ولایت و محبّت اهل بیت 171
- اشاره 173
- اشاره 174
- اشاره 176
- - حقیقت مرگ 177
- - قانون کلّی مرگ 178
- - مرگ از منظر روایات 180
- - لحظه ی مرگ 183
- - کیفیت مرگ 185
- - هراس از مرگ 191
- - آثار یاد مرگ 194
- اشاره 197
- 2- اعتقاد به برزخ و تأثیر آن 197
- - عالم قبر یا برزخ 199
- - فشار قبر 204
- - عوامل فشار قبر 205
- - عوامل نجات از فشار قبر 207
- - حیات برزخی 209
- - اثر اعتقاد به برزخ 213
- اشاره 215
- - نفخ صور 216
- - حشر در قیامت 219
- - هول قیامت 222
- اشاره 224
- _ اسامی واوصاف قیامت 224
- - قیامت 224
- _ رستاخیز 225
- _ مرصاد 226
- _ کنار رفتن پرده ها 227
- _ غبن 229
- اشاره 230
- 4_ اعتقاد به گواهان قیامت و تأثیر آن 230
- _ پیامبران 231
- _ امامان علیهم السلام : 232
- - فرشتگان 234
- _ زمان 236
- اعضا و جوارح 237
- اشاره 239
- _ همگانی نبودن حساب 241
- _ انواع حساب 243
- _ میزان اعمال در قیامت 246
- _ موازین در قیامت 248
- _ صراط 249
- _ صراط در آخرت 253
- اشاره 255
- 6_ اعتقاد به شفاعت و تأثیر آن 255
- ب) شفیعان درگاه الهی 263
- ج) شفاعت پیشوایان دینی 267
- د) شفاعت انبیا 269
- و) شفاعت مؤمنان 270
- ه_) شفاعت فرشتگان 271
- ی) شفاعت اعمال صالح 272
- موانع شفاعت 275
- 2- شرک 275
- 1- کفر 275
- اشاره 275
- 3- ظلم 276
- 6- سبک شمردن نماز 277
- 5- ممانعت از پرداخت مهر 277
- 7- غشّ در معامله 278
- 7- اعتقاد به بهشت و جهنّم و تأثیر آن 279
- اشاره 279
- _ بهشت فضل الهی 282
- اشاره 283
- _ نعمت های مادّی و معنوی بهشت 283
- 1- باغ های بهشت 284
- 3- قصرهای بهشتی 284
- 2- سایه های بهشتی 284
- 4- فرش ها و ارائک 285
- 5 _ غذاهای بهشتی 285
- 6 _ شراب های طَهُور 286
- 1- ایمان و عمل صالح 289
- اشاره 289
- 8_ اسباب ورود به بهشت 289
- 2- تقوا 290
- 3- احسان و نیکوکاری 290
- 5_ اخلاص 291
- 4- ترک هواپرستی 291
- _ جهنّم و حقیقت آن 292
- الف- شدّت فوق العاده ی عذاب های دوزخیان 299
- اشاره 299
- ب _ غذای دوزخیان 300
- ج _ لباس دوزخیان 301
- _ اسباب ورود به جهنّم 302
- 1_ کفر و نفاق 302
- اشاره 302
- 3_ پیروی از شیطان 303
- 2_ نافرمانی خداوند 303
- 5_ دنیا پرستی 304
- 7_ منع زکات 305
- 8_ خوردن مال یتیم 305
- اشاره 307
- اشاره 308
- آثار فردی معاد 308
- اشاره 309
- معنایافتن زندگی 309
- - برطرف شدن اضطراب 314
- - مسئولیّت پذیری 315
- امور مورد محاسبه 318
- - ارضای میل جاودانگی انسان 323
- - بندگی خدا 325
- شوق لقای الهی 326
- - رشد و پرورش فضائل اخلاقی در جامعه 328
- اشاره 328
- آثار اجتماعی معاد 328
- - تأمین امنیّت اجتماعی 329
- - ایثار و فداکاری 330
1- [1] . بحارالانوار، ج73، ص67.
1- اعتقاد به مرگ و تأثیر آن
اشاره
واژه ی مرگ، در فارسی به معنای مردن، نیست شدن زندگانی و فنای حیات و... آمده است.(1)
از این واژه در عربی به موت، ممات، فوت، اجل و... نام می برند.
«مرگ در فرهنگ قرآن، به معنای «وفات» است، نه «فوت»؛ زیرا فوت به معنای زوال و نابودی است؛ ولی وفات به معنای اخذ تام و در اختیار گرفتن تمام و کمال یک حقیقت و انتقال به سرای دیگر است».(2)
این کار توسط فرشتگان مأمور وفات صورت می گیرد:
)قُل یتَوفّکُم مَلِکُ المُوتِ الّذی وُ کّل بِکُم ثُمَّ إلی ربِّکُم تُرجعونَ((3)
«بگو: فرشته ی مرگ که بر شما مأمور شده، [روح] شما را می گیرد، سپس شما را به سرای پروردگارتان بازمی گردانند».
پس مرگ وفات است، نه فوت و انسان «مُتّوفی» است، نه «ضالّ» و مرگ تَوفّی است نه ضلالت و گم شدن در زمین.
حق تعالی نیز توفّی و اخذ تام و تمام را به خود نسبت داده، می فرماید:
)اَللّه ُ یتَوَفَّی ألانفُسَ حینَ مَوتِها وَ الّتی لم تَمُت فی مَنامِها، فَیمسِکُ الَّتی قَضی عَلَیهَا المَوتَ و یرسِلُ الاُخری اِلی أجلٍ مُسمَّی اِنّ فی ذلک لاَیاتٍ لِقومٍ یتفکّرون((4)
«خداوند ارواح را به هنگام مرگ قبض می کند، و ارواحی را که نمرده اند نیز به هنگام خواب می گیرد؛ سپس ارواح کسانی که فرمان مرگشان را صادر کرده نگه می دارد