معاد و آثار اعتقاد به آن صفحه 178

1- [1] . تفسیر المیزان، ج3، ص324.

2- [2] . سوره ملک، آیه ی2.

«بنابراین، حیات و ممات دو نحوه ی حرکت از حرکت های شی ء متحرّک است».(1)

مرحوم عارف کامل میرزا محمّدعلی شاه آبادی رحمه الله استاد عرفان و اخلاق امام خمینی رحمه الله، حیات و ممات آدمی را این طور ترسیم می فرماید:

«حیات بدن، بسط اشعه ی روح است در بدن، و موت بدن قبض آن است؛ پس هر دو امر وجودی هستند و نسبت خلقت به آنها صحیح است. کما قال تعالی: )اَلّذی خَلَق المَوتَ وَ الحیوهَ( و چنان چه اگر بدن حیّ را با بدن میت مقایسه کنیم گوییم بدن حی دارای ملکه ی حیات است و بدن میت، فاقد آن است... چون که روح از عالَم امر [بوده] و مجّرد است، نه فنا، برای آن است و نه مُفنی دارد. چنان چه «فطرتِ عشقِ بقا ء» و «فطرت عشق لقاء» و «فطرتِ عشقِ حُرّیت» و «فطرتِ عشقِ راحت» و «فطرتِ عشقِ نام نیک» شاهد بر آن است».(2)

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله مرگ را در عبارتی شیرین و شیوا این چنین وصف فرمودند:

«یا علی... ما خُلقت أنتَ و لاهُم لِدار البقا ء وَلکنّکم تُنتَقِلُونَ مِن دارٍ اِلی دار؛(3) ای علی تو و مردم برای سرای فانی آفریده نشدید؛ بلکه برای بقا در سرای جاودان خلق گشته و از سرایی به سرایی دیگر منتقل خواهید شد».

- قانون کلّی مرگ

قرآن در یک نگرش همه سویه، قانون مرگ را کلّی و استثناناپذیر دانسته، و در آیاتی بر آن تأکید ورزیده، و چنین می فرماید: