معاد و آثار اعتقاد به آن صفحه 215

1- [1] . صحیفه سجادیه، دعای1.

2- [2] . تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج 4، ص232.

3- اعتقاد به حشر و تأثیر آن

اشاره

«کلمه ی «حشر» به معنی جمع کردن است. راغب آن را اخراج کردن معنی کرده گوید: «حشر» بیرون کردن جماعت از مقرّ آن ها است. و صاحب مجمع البیان گفته: «حشر گردآوردن قوم است به یک مکان. قول مجمع البیان با آیات قرآن بهتر می سازد و اگر اخراج معنی شود شاید برای آن است که اخراج توأم با جمع کردن است».(1)

با دمیدن اسرافیل تمام خلایق برای حساب و جزا وارد صحرای محشر می شوند و هر کس در انتظار سرنوشت خود می ماند که به سوی جهنّم برود یا به سوی بهشت:

)ثُمّ نُفِخَ فیه اُخری فَاِذاهُم قِیامٌ ینظرُون((2)

«سپس بار دیگر در صور دمیده می شود، ناگهان همگی به پا می خیزند و در انتظار [حساب و جزا] هستند».

حضرت امام سجّاد علیه السلام می فرمایند:

«فَنَفَخَ الجَبّارُ نَفْخَهً فی الصُّور...فلا یبقی فی السَّماواتِ أحدٌ الاّ حَیَّ... وَ یحشرُ الخَلائقُ لِلحِساب؛(3) سپس خداوند جبّار [توسط اسرافیل] یک بار در صور می دمد، پس همه ی اهل آسمان ها و زمین زنده می شوند و تمام آفریدگان برای حسابرسی محشور می شوند. بیان این مسأله ی چنان بر امام سجّاد علیه السلاماثر گذاشت که راوی می گوید: دیدم آن