معاد و آثار اعتقاد به آن صفحه 299

1- [1] . مفردات راغب، ج 2، ص 525.

2- [2] . سوره ی قارعه، آیات 8 الی 11.

3- [3] . سوره ی معارج، آیات 15 الی 17.

4- [4] . التحقیق فی کلمات القرآن، ج 10، ص 195.

_ عذاب های جسمانی و روحانی جهنّمیان

اشاره

همانگونه که نعمت ها و مواهب بهشتی در قیامت دو گونه است: «روحانی» و «جسمانی» عذاب های دوزخی نیز بر دو گونه است: «روحانی و جسمانی»؛ زیرا سابقا گذشت که معاد نیز دارای دو جنبه است. آیات و روایات زیادی در این زمینه آمده است که به طور اختصار به نمونه هایی اشاره می شود:(1)

الف- شدّت فوق العاده ی عذاب های دوزخیان

)یوَدُّ المُجرِمُ لَو یفْتَدِی مِن عَذابِ یومَئِذٍ بِبنیه * وَ صاحِبَتِه وَ اَخیهِ وَ فَصیلَتهِ الَّتی تؤْویه * وَ مَن فِی الاَرضِ جمیعا ثمَّ ینْجیهِ((2)

«گنه کار دوست می دارد فرزندان خود را در برابر عذاب آن روز فدا کند، و همسر و برادرش را، و قبیله اش را که همیشه از او حمایت می کردند و تمام مردم روی زمین را، تا مایه ی نجاتش شوند».

)وَ یتَجَنَّبُهاَ الأشقی * الَّذی یصلَی النّار الکُبری * ثُمَّ لا یمُوتُ فِیها وَ لا یحیی((3)

«امّا بدبخت ترین افراد از آن [تذکّر الهی] دوری می گزیند، همان کسی که در آتش بزرگ وارد می شود، سپس در آن آتش نه می میرد و نه زنده می شود!».

تعبیر به «النّار الکُبری» [آتش بزرگ] در برابر آتش کوچک است که اشاره به عذاب های این دنیا است.