معاد و آثار اعتقاد به آن صفحه 37

1- [1] . سوره ی حجر، آیه ی29.

2- [2] . تفسیر موضوعی قرآن کریم، ص 172.

«... هِی مِنَ المَلکوتِ مِن القُدرَهِ؛(1) بیان روایت این است که ملکوت شامل جبروت و لاهوت است و این عوالم «مجرّد» و فوق مجردند، و روح نیز که از عالم ملکوت است «مجرد» از ماده و شوائب آن است».

و همچنین است احادیث مروی از مولی الموحدین علی علیه السلام که از باب سنخیت و تلازم، معرفت و شناخت «ربّ» را منوط به معرفت نفس دانسته اند:

«مَن عَرَفَ نَفسَهُ فَقَد عَرفَ رَبَّهُ»(2) و «أَعرَفَکُم بِنَفسِهِ أَعرَفَکُم بِرَبِّهِ(3)؛ هر کس خود را بهتر بشناسد پروردگارش را بهتر شناخته است»

حاصل بحث «تجرّد نفس» این است که:

«... نفس آدمی موجودی است مجرّد، موجودی است ماورای بدن و احکامی دارد غیر احکام بدن و هر مرکب جسمانی دیگر؛ بلکه با بدن ارتباط و علقه ای دارد و یا به عبارتی با آن متّحد است و به وسیله ی شعور و اراده و سایر صفات ادراکی، بدن را اداره می کند».(4)

3- بقا ی نفس

اشاره

حبّ به بقا ی و جاودانگی نفس یک امر فطری است.

و اصل معاد خود نمودی از این میل فطری است. «معدودیت نفس انسانی، خلاف مقتضای فطرت وی است، زیرا پروردگار بقا ی و جاودانگی را در فطرت او قرار داده است».(5)