- پیش گفتار 3
- اشاره 5
- فصل اول: کلیات 5
- اهمیت معاد 6
- تاریخچه اعتقاد به معاد 8
- نتایج ایمان به معاد 10
- اشاره 10
- 1. آرامش روحی 10
- اشاره 11
- 2. ترک گناه 11
- نتیجه بی ایمانی به قیامت 14
- ارتباط معاد و انسان شناسی 16
- تجرد و استقلال روح 18
- رابطه روح با بدن 20
- فصل دوم: راه های معادشناسی و دلایل آن 22
- اشاره 22
- اشاره 23
- 1. راه وحی 23
- گفتار اول: راه های معادشناسی 23
- 2. راه نقل 24
- 3. راه عقل 27
- 4. سرنوشت شوم منکران معاد 28
- گفتار دوم: دلایل امکان معاد 32
- 1. قدرت خدا 32
- اشاره 32
- 2. آفرینش آغازین 33
- 3. آفرینش نخستین انسان 34
- 3. نمونه های تاریخی معاد 36
- 4. بی دلیل بودن منکران معاد 37
- 5. عدل الهی و نظام جزا و پاداش الهی 39
- اشاره 42
- فصل سوم: مرگ، قبر و برزخ 42
- حقیقت مرگ 43
- همه می میرند 44
- مرگ طبیعی و مرگ زودرس 46
- اشاره 48
- یاد مرگ 48
- تاثیر یاد مرگ 49
- استقبال از مرگ 51
- اشاره 53
- 1. زشت کاری 53
- دلایل ترس از مرگ 53
- 2. دلبستگی به دنیا 54
- 3. ناآگاهی از حقیقت مرگ 55
- فرشته مرگ 57
- شکل های متفاوت فرشته مرگ 58
- یاران فرشته مرگ 60
- انواع جان کندن 61
- سختیِ جان کندن 63
- جان کندن کافران و گناه کاران 64
- حال کافران هنگام جان کندن 65
- حال مؤمنان هنگام جان کندن 67
- حکمت سخت جان کندن مؤمنان 68
- حضور معصومین هنگام جان کندن مؤمنان 70
- بازگشت به دنیا 71
- فشار قبر 72
- حیات برزخی 74
- سؤال قبر 75
- سؤال و فشار قبر 77
- گشایش قبر پس از پاسخ 79
- شنوایی مردگان با گوش برزخی 80
- مونس همیشگی قبر 81
- گفت وگوی مؤمنان در قبر 82
- حیات برزخی شهیدان 84
- پاداش ها و نعمت های برزخی 85
- اشاره 87
- فصل چهارم: قیامت 87
- حتمی بودن وقوع قیامت 88
- نزدیک بودن قیامت 89
- 1. نشانه های طبیعی 91
- نشانه های قیامت 91
- اشاره 91
- اشاره 91
- روایتی دیگر درباره نشانه های طبیعی 92
- اشاره 93
- 2. نشانه های اجتماعی، اخلاقی 93
- شروع قیامت با صیحه آسمانی 97
- فرار از هم در قیامت 99
- چگونگی معاد جسمانی 101
- شبهه امتناع اعاده معدوم 103
- شبهه آکل و مأکول 104
- برپایی دادگاه عدل الهی 106
- میزان الهی 108
- حسابرسی دقیق 109
- سؤال در پیشگاه الهی 112
- سؤال از ولایت علی علیه السلام در قیامت 113
- سؤال از حق الناس در قیامت 114
- قیامت و حق الناس 116
- گشوده شدن پرونده اعمال در قیامت 117
- تجسم اعمال 120
- تناسب جزا و عمل در قیامت 121
- گواهان دادگاه عدل الهی 123
- 1. گواهی اعضاء و جوارح 123
- اشاره 123
- 2. فرشتگانِ ثبت اعمال 124
- 3. زمان و مکان شاهدان بارگاه عدل خدا 125
- اشاره 125
- طول زمانی قیامت 127
- حسابرسی آسان 128
- 1. امید بر رحمت الهی 129
- اشاره 129
- اسباب نجات از عذاب قیامت 129
- 2. شفاعت 132
- اشاره 132
- شفاعت حضرت فاطمه علیهاالسلام 133
- اشاره 135
- 3. دوستی امام علی علیه السلام 135
- پل صراط و جواز عبور از آن 136
- فصل پنجم: بهشت و جهنم 139
- اشاره 139
- گفتار اول: بهشت 140
- نعمت های بهشتی 140
- اشاره 140
- نعمت های دلخواه در بهشت 142
- نورهای بهشتی 144
- بهترین های بهشت 145
- درختان بهشتی 146
- درخت سدر 148
- درخت طوبی 148
- حوض کوثر 150
- نمایی از حوض کوثر 152
- نغمه های بهشتی 153
- نردبان بهشتی 154
- شراب بهشتی 156
- دوستان آخرت 157
- دوستان بهشتی 159
- قصرهای بهشتی 160
- اوصاف بهشتیان 161
- زیبایی و جوانی دو ویژگی بهشتیان 162
- اشاره 164
- گفتار دوم: جهنم 164
- ویژگی های جهنّم 164
- حرکت جهنّم 166
- هیزم جهنّم 167
- خازنان جهنم 169
- گروه های گنهکار در محشر 170
- کتاب نامه 173
بسیار تعجب آور بود، امّا نمی توانست آن را رد کند، چون از زبان پیامبر صلی الله علیه و آله شنیده بود. بهت زده و هراسان، از جا حرکت کرد و خود را به پیامبر صلی الله علیه و آله رساند. پیامبر به تعجب ابوسعید پی برد، امّا منتظر ماند تا خود سؤالش را بپرسد. ابوسعید عرض کرد: «چه روز طولانی و عجیبی است!»
_ سوگند به آن کسی که جانم در دست اوست، آن روز برای مؤمن سبک می شود، به اندازه یک نماز فریضه در دنیا.(1)
حسابرسی آسان
حسابرسی آسان
بسیار سخت گیر بود و عذر کسی را به راحتی نمی پذیرفت. یکی از دوستانش از سر دلسوزی به او گفت: «اگر در این دنیا سخت بگیری و بخشش نداشته باشی، خدا نیز چنین معامله ای با تو خواهد کرد. اگر آسان بگیری و عذر دیگران را بپذیری، خدا نیز هنگام حسابرسی بر تو سهل و آسان می گیرد و تو را مورد عفو و رحمت خود قرار می دهد.»
او از شنیدن این سخن، تکانی خورد و به خود آمد. علاقه مند شد که نزد پیامبر صلی الله علیه و آله بیاید و درباره حسابرسی آسان از آن حضرت بپرسد.
پیامبر صلی الله علیه و آله به آن مرد اجازه سؤال داد و او پرسش خود را مطرح کرد. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «سه چیز در هر کس باشد، خداوند حساب او را آسان و او را به رحمتش وارد بهشت می کند.»
مرد، دوباره پرسید: «ای رسول خدا! آن سه چیز را نام ببرید.»
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «عطا کنی به کسی که تو را محروم کرده و پیوند
1- تفسیر قرطبی، ج 7، ص 4739.