معاد، یا، بازگشت به جدی ترین زندگی صفحه 28

1- - بحارالانوار، ج6، ص190.

ملاحظه می کنید که در هنگام مرگ مقام حقیقی خود را می بیند و با مقام فعلی اش مقایسه می کند و این خود برای او یک نوع عذاب است.

از طرف دیگر عنایت داشته باشید که چون فرشته مرگ خواست روح انسان محتضر را قبض کند، اگر قبض و جذب به سوی عالم قیامت برای فرد محتضر شیرین و گوارا بود، صورت آن قبض چون گُلِ خوشبویی جلوه می کند و روح او را از آن طریق به عالم برزخ منتقل می نماید. ولی اگر قبض و جذب برای روح محتضر به سوی عالم برزخ و قیامت ناخوش آیند بود و به جهت تعلقاتی که به دنیا دارد این انتقال را نخواهد، صورت آن قبض و جذب، صورت چنگالی خواهد داشت که با فشار و سختی او را منتقل می کند. و زیبایی جذبه و سختی قبض، هر دو به درجه شوق و یا کراهت انسان نسبت به انتقال به آن دنیا بستگی دارد.

نظام «إنّا للهِ وَ إنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ»

نظام هستی طوری است که مخلوقات به طور عام و انسان به طور خاص، همچنان که از خدا خلق شده، باز به سوی او برمی گردد. همچنان که قرآن می فرماید: «کَما بَدَأَکُم تَعُودوُن»(1) همان طور که در اول بودید، باز به همان عالَم و مقام برمی گردید.

پس در نظام عالَم، انسان ها به جهت روح مجردشان هرگز زوال نمی پذیرند، بلکه در مرحله ای، روح در تن ظاهر می شود و به صورت شخصیت خاص حادث می گردد، البته این شروع، که شروعی است به صورت شخصیتی خاص، از دوره جنینی آغاز می گردد. پس از زندگی