معاد، یا، بازگشت به جدی ترین زندگی صفحه 63

1- بحارالانوار، ج 6، ص 267.

ائمه دین علیهم السلام دستوراتی در جهت کم شدن فشار قبر داده اند که همه در راستای قطع تعلق از دنیا، و عمق توجه به عالم غیب و معنا است. چنانچه حضرت باقر علیه السلام می فرمایند:

«کسی که رکوع نماز را کامل بجا آورد، وحشت قبر به او روی نمی آورد».(1)

چون در رکوعِ کامل انسان منیّت خود را در مقابل خداوند می شکند و بندگی خدا را بر خود حاکم می کند.

معنی حقیقی قبر

قبر برای انسان مؤمن برکاتی دارد که نباید از آن غافل بود. به طوری که در رابطه با آن باید گفت:

«قبر؛ محل اُنس با چهره باطنی خود و آزاد شدن از چیزهایی است که ما را به خودشان مشغول و از خودمان غافل کرده اند.

قبر؛ محل تنهایی انسان با خویشتن خویش است، و نشناختن قبر، یعنی در غربت دنیا عمر را از بین بردن و نسبت به آن خانه تنهایی بی تفاوت بودن.

آزاد شدن از زمان و مکان و از امروز و فردا، بهترین شرایطِ بودن را فراهم می کند و این در«قبر» عملی می شود، به شرطی که در زندگی دنیایی از قبر غافل نباشیم و گرفتاری خود را در امروز و فردای دنیا، زندگی نپنداریم. وقتی از زمان و مکان آزاد شدیم، تمام افق های