ص:117
تاریخ نشان می دهد که محمّد بن عبدالوهّاب، آرای شاذ و خلاف دیگران داشته است و برادرش سلیمان بن عبدالوهاب از اوّلین مخالفان عقاید وی - تا چه رسد به اجتهادات وی - بوده است و ادّعای پیروی او از آرای ابن تیمیّه و ابن قیّم را رد کرده و تأکید نموده است: برادرش سخنان و آرای این دو را نفهمیده است و آنان این مطالبی را که وی می گوید، قصد نکرده بودند. سلیمان این مطالب را در کتاب مشهور الصواعق الالهیّه فی الرد علی الوهّابیّه آورده است.
حال بر فرض که اجتهاد و فتوای وی صحیح باشد، جایز نیست که این فتوا را بر مسلمانان مذاهب دیگر تطبیق دهند و به تخریب و انهدام مزارها و مقبره های آنان بپردازند. اگر چنین باشد، هرج و مرج پیش می آید و پیروان هر مذهبی به عقاید و اجتهادات دیگر حمله می کنند، زیرا بسیاری از مذاهب، آرا و نظرات مذهب فقهی دیگر را باطل می شمارند، آنگاه اثری از اسلام و قرآن باقی نمی ماند و در مدّت کوتاهی، اسلام ریشه کن می شود.
چکیدۀ بحث
خلاصۀ بحث این است که: هیچ منع شرعی در کتاب و سنّت و در فقه مذاهب مختلف و در سیرۀ مسلمانان در طول هفت قرن اوّل اسلام، برای ایجاد ساختمان بر قبور به اثبات نرسیده است و نصوصی