اوضاع طبیعی و انسانی قیامت از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 129

معنــاي اين‌كــه فرمــود: «لا يَرْتَــدُّ اِلَيْهِــمْ طَرْفُهُــمْ،» اين اســت كه از شــدت هــــول و تــرس از آنچــه مــي‌بيننــد قـادر نيستنــد چشــم خــود را بگـــرداننـــد .

معنــاي: «اَفْئِدَتُهُــمْ هَــواءٌ،» ايــن اســت كــه از شـدت و وحشــت قيامت دل‌هايشـان از تعقــل و تـدبيــر خـالـي مي‌شود و يا بـه كلي عقلشان را زايل مي‌سـازد.

و معناي آيه اين است كه:

«تو از اين‌كه مي‌بيني ستمكاران غرق در عيش و هوسراني و سرگرم فساد انگيختن در زمينند مپندار كه خدا از آنچه مي‌كنند غافل است، بلكه ايشان را مهلت داده و

(256) اوضاع طبيعي و انساني قيامت

عذابشان را تأخير انداخته براي فرا رسيدن روزي كه چشم‌ها در حدقه از حركت باز مي‌ايستد، در حالي كه همينها گــردن مـي‌كشنـد و چشمهـا خيـره مي‌كننـد و دلهايشان دهشـت زده مي‌شـود و از شـدت موقــف، حيلــه و تـدبيـر را از يـاد مــي‌بــرنـــد.» (1)

قسـمت پنجـم: رستــاخيـز سـايـر مــوجــودات

حشـر تمامي جنبندگــان روي زمين و پرندگان هوا

1-الميزان ج:12 ص:120

رستاخيز ساير موجودات (257)