قیامت ، یا ، روز حسرت عظیم صفحه 36

1- و آیاتی دیگر همچون: عنکبوت: 20.19/ق:15/واقعه: 62/ یس:80/ حجّ:5/ الطارق:8/ روح: 27.

2- حج: 7.

3- و آیاتی دیگر همچون: آل عمران: 25.9/ نساء:87/ انعام:12 / کهف:21/ حجّ:7/ شوری: 7/ جاثیه 26 و32/ غافر: 59.

4- نحل:38/ آل عمران: 9 و 191/ نساء: 122/ یونس: 4 و55 / کهف:21/ انبیاء: 103/ فرقان:16/ لقمان: 9و33 /فاطر:5 زمر:20 /نمجم: 47/ جاثیه:32.

برانگیخته خواهید شد، سپس آنچه را عمل می کردید به شما خبر داده می شود، و این برای خداوند آسان است!»(1) و هشدار دادن به مردم، نسبت به آن را از مهمترین وظایف انبیاء دانسته، چنان که می فرماید: «یُلقِی الرُّوحَ مِن أَمرِهِ مَن یَشَاءُ مِن عَبَادِهِ لِیُنذِرَ یَومَ التَّلَاقِ»،(2) و برای منکرین آن، شقاوت ابدی و عذاب دوزخ را مقرّر فرموده است: «بَل کَذَّبُوا بِالسَّاعَهِ وَ أَعتَدنَا لِمَن کَذَّبَ بِالَّساعَهِ سَعِیراً».(3)

بنابراین کسی که به حقّانیت این کتاب آسمانی، پی برده باشد هیچ بهانه ای برای انکار معاد و شکّ درباره آن نخواهد داشت. و حقّانت قرآن برای هر انسان حق جو و با انصافی قابل درک است و از این رو، هیچ کس عذری برای نپذیرفتن آن ندارد مگر کسی که قصوری در عقلش باشد و یا به علّت دیگری نتواند پی به حقّانیت آن ببرد.

5- آیاتی که اشاره به برهان عقلی بر ضرورت معاد دارد.

مانند آیه115 سوره مؤمنون که بر برهان حکمت خداوند دلالت دارد، می فرماید: «أَفَحَسِبتُم أَنَّمَا خَلَقنَاکُم عَبَثاً وَ أَنَّکُم إِلَینَا لَا تُرجَعُونَ؛ آیا گمان کردید شما را بیهوده آفریده ایم؛ و به سوی ما باز نمی گردید؟».

این آیه شریفه به روشنی دلالت دارد بر این که اگر معاد و بازگشت به سوی خدای متعال نباشد، آفرینش انسان در این جهان، بیهوده خواهد بود. ولی خدای حکیم، کار عبث و بیهوده انجام نمی دهد. پس جهان دیگری برای بازگشت به سوی خودش برپا خواهد کرد.

و یا آیه 22.21 سوره حاثیه که قابل انطباق بر برهان عدالت است، یعنی مقتضای عدل الهی این است که نیکوکاران و تبهکاران را به .