کتابخانه بالقرآن

ترجمه اعتقادات شیخ صدوق صفحه 24

صفحه 24

باب دوم در صفات ذات و صفات افعال «1»

ابن بابویه رحمه اللَّه علیه گوید: هر چه ما وصف نمودیم خداوند

______________________________
(1) فرموده است شیخ مفید رحمه اللّه که صفات اللّه بر دو قسم است، یکی از آن دو منسوب است بسوی ذات، پس گفته می شود صفات ذات، و قسم دوم منسوب است بسوی افعال، پس گفته می شود صفات افعال و معنی قول ما، صفات ذات، آنست که ذات مستحق است معنی آن صفات را استحقاقی لازم، نه بجهت معینی سوای ذات، و معنی صفات افعال آنست که آنها واجبند بوجود فعل و واجب نیستند پیش از وجود فعل، پس صفات ذات از برای خداوند تعالی آنها وصف کردن او است بآن که حی و عالم و قادر است آیا دیده نمیشود که او همیشه مستحق بوده است این صفات را و خواهد بود، و وصف ما خداوند تعالی را بصفات افعال مثل قول ما است که خالق است و رازق است و محیی و ممیت است، و مبدی و معید است، آیا دیده نمیشود که او تعالی پیش از خلق خودش خلق را صحیح نمی باشد وصفش بآن که خالق است و پیش از احیاء نمودنش مردگان را گفته نمی شود که محیی است، و همچنین است گفتار در آنچه شمردیم آن

را یعنی از صفات افعال و فرق میانه صفات افعال و صفات ذات آن است که صفات ذات صحیح نیست از برای صاحبش اتصاف باضداد آنها، و نه خالی بودنش از آن اوصاف، و اوصاف افعال صحیح است وصف نمودن مستحق آنها را باضداد آنها و بیرون رفتنش از آن اوصاف، آیا دیده نمیشود که صحیح نمیباشد وصف نمودن خداوند تعالی را بآن که میمیرد و نه آنکه عاجز می شود و نه آنکه جاهل میباشد و صحیح نمیباشد وصف نمودنش به بیرون رفتن از بودنش زنده و دانا و توانا و صحیح میباشد وصف نمودنش بآن که امروز خالق نیست و رازق زید نیست و زنده نمیگرداند مرده بخصوصی را و مبدی چیزی نیست در این حال و نه معیدش، و صحیح میباشد وصف نمودنش جل و عز بآن که روزی میدهد، و منع میکند، و زنده میگرداند و می میراند و ابداء میکند و اعاده مینماید و ایجاد میکند و اعدام می نماید، پس ثابت شد مغایرت در اوصاف ذات و اوصاف فعل، و فرق میانه آن دو آن چیزی است که ذکر نمودیم ما آن را، مفید