آرای وهابیت در ترازوی قرآن و سنت صفحه 32

ص:44

مانند حیوانات زیستند، جزء کسانی می‌داند که اهل فهم و اندیشه نبودند. قرآن آنان را بدترین جنبندگان روی زمین معرفی می‌کند؛ چرا که آفریدگار عالم را می‌شناسند، ولی درباره بسیاری از مسائل بی‌تفاوت‌اند. اینان از نظر قرآن کریم مردگانی‌اند که سخن حق را نمی‌پذیرند و در واقع انسان‌های دل‌مرده‌اند.

عقل ابزار شناخت خداوند

انسان از طریق عقل، وجود خداوند را اثبات می‌کند و صفات او را می‌شناسد. بدون عقل راهی برای شناخت خدا وجود ندارد؛ زیرا تا وجود خدا و صفات او و نبوت را ثابت نکنیم، امکان استفاده از آیات و روایات نیز وجود ندارد. همچنین با عقل است که بسیاری از صفات را از خداوند سلب می‌کنیم؛ مثلاً می‌گوییم: خداوند جسم ندارد، فضا اشغال نمی‌کند، دیده نمی‌شود و. . . .

آیات محکم و متشابه نیز باید با کمک عقل و روایات بیان شوند. برای مثال آیاتی، نظیر وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ ناضِرَةٌ * إِلی رَبِّها ناظِرَةٌ ؛ (قیامت: ٢٢ و٢٣) یا وَ جاءَ رَبُّکَ وَ الْمَلَکُ صَفًّا صَفًّا ؛ (فجر: 22) و. . . بدون نیروی عقل و روایات فهمیده نمی‌شود.

آیا برپایه ظاهر این آیات خدا می‌آید و می‌رود و نیز مانند دیگران جسمانی است؟ ! این با کدام‌یک از صفات خدا سازگار است؟ ! خداوندی که خود در قرآن می‌فرماید: لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ ؛ «هیچ چیز همانند او نیست» . (شوری: ١١) و خداوندی که خود فرمود: لا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ الْأَبْصارَ ؛ «چشم‌ها او را نمی‌بینند، ولی او همه چشم‌ها را می‌بیند» . (انعام: ١٠٣)