آرای وهابیت در ترازوی قرآن و سنت صفحه 88

ص:100

با توجه به اینکه هنوز قیامت برپا نشده است، این عذاب مربوط به پس از مرگ و عالم برزخ است. همچنین در قیامت و پس ازآن آفتابی نیست که شب و روز در کار باشد. پس همه اینها مربوط به حیات پس از مرگ، یعنی حیات برزخی‌است.

عالم برزخ و بقای روح از دیدگاه قرآن کریم

در قرآن کریم کلمه برزخ به صراحت آمده است و حالات مؤمنان و کافران را در عالم برزخ گفته است. این عالم، مانند عالم دنیا دارای شب و روز است، ولی مادی نیست. بنابراین مهم‌ترین و اصلی‌ترین منبع برزخ‌شناسی، خود قرآن کریم است که می‌توان با مراجعه به آیات، به وجود چنین عالمی پی‌برد.

١. خداوند می‌فرماید: وَ لَهُمْ رِزْقُهُمْ فِیها بُکْرَةً وَ عَشِیًّا ؛ «و هر صبح و شام، روزی آنان در بهشت آماده است» . (مریم: ۶٢)

در این آیه سخن از شب و روز است و این نشان‌دهنده عالمی غیر از دنیا و غیر از قیامت است؛ زیرا در قیامت و بهشت و دوزخ، شب و روزی وجود ندارد. خداوند می‌فرماید: لا یَرَوْنَ فِیها شَمْساً وَلا زَمْهَرِیراً ؛ «نه آفتاب [سوزان] را در آنجا می‌بینند و نه سرما را» . (انسان:١٣)

همچنین در این عالم، سخن از رزق و روزی است و این در صورتی است که برزخیان زنده باشند تا از آن استفاده کنند. وگرنه روزی بدون استفاده‌کننده، بیهوده است‌و خداوند حکیم از آن سخن نمی‌گوید. در واقع این آیات، عالمی را مانند این عالم ترسیم می‌کنندکه افراد در آن زندگی عادی دارند، تنها با دو شکل متفاوت از دنیا؛ یعنی آنان که در دنیا