پاسخ های روشنگرانه (در نقد کتاب سوال هایی که باعث هدایت جوانان شد) صفحه 78

نقل می کند که او جدّش ابوبکر را مذمت می کرد.

چگونه امام صادق [(ع)] از یک طرف به جد خودش ابوبکر افتخار می کرد و از سوی دیگر او را مذمت می نمود؟

پاسخ

بنابر قاعده ای که عالمان علم رجال و درایه گفته اند صرف نقل روایتی، دلیل بر صحت آن نیست؛ هر چند در منابع حدیثی باشد، بلکه باید صحت و عدم صحت سند و دلالتش مورد بررسی قرار گیرد. این حدیث نیز در منابع شیعه نیامده، بلکه در کشف الغمه به نقل از عبدالعزیز بن اخضر جنابذی از بزرگان اهل سنت نقل شده است، ولی صحیح نیست. اول آنکه سند صحیحی در نزد شیعه ندارد؛ از جانب دیگر بر فرض صحت سند، این حدیث بر آنچه ایشان گفته اند دلالت ندارد؛ زیرا جمله ای که در کتاب کشف الغمه از منابع اهل سنّت نقل شده این است:

«وَلَدَنی ابوبَکرٍ مَرَّتَینِ» ؛ «من از دو طریق با ابوبکر وابستگی نسبی دارم» .

این جمله هیچ دلالتی بر افتخار کردن ندارد، بلکه فقط بیان نسب مادری است بی آنکه از یکی از اجداد خود خشنود یا ناراحت باشد. شما در سخن امام صادق (ع) معنای «افتخار» را از کجا آورده اید؟ حال پرسش این است که چگونه است با وجود آن همه افتخارات در اجداد پدری از امام باقر تا امام حسین تا امیرالمؤمنین (علیهم السلام) ، امام صادق (ع) به آنها افتخار نمی کند، ولی به انتسابش به ابوبکر افتخار می کند؟ مگر در ابوبکر چه فضیلتی موجود بود که می بایست به آن افتخار کند؟

1. این گفتار شما، بدان می ماند که کسی بگوید: خداوند در قرآن با افتخار گفته است که موسی در دامن فرعون بزرگ شد! در حالی که سخن قرآن در این باره تنها نقل واقعه است، نه افتخار و نه انزجار.

2. حنظله چنان در اوج ایمان قرار گرفته بود که وقتی به شهادت رسید، ملائکه او را