- اهداء: 1
- اشاره 4
- شک در مورد خدا، نقطه آغاز یا توقف ؟ 6
- آیا خداوند بزرگ روح است یا جسم، او را چگونه پیش خودمان مجسّم کنیم ؟ 11
- از منظر قرآن وحدیث چگونه مؤمنین در ایمانشان با هم تفاوت دارند؟ 16
- اشاره 20
- آفرینش جهان و زمین چگونه بوده است ؟ 22
- غیر از دنیا چه جهان های دیگری وجود دارد؟ 27
- مقصود از عالم ذر چیست ؟ 36
- با توجه به عالم ذر، آیا انجام تکلیف و بندگی ما لازم است ؟ 39
- اشاره 42
- آفرینش آدم و حوّا چگونه و از چه چیزی بوده است ؟ 44
- هدف آفرینش انسان چیست ؟ 46
- اختلاف طبقاتی انسان ها چرا؟ 52
- تفاوت بین بندگان چرا؟ 56
- آیا اعمال پدر و مادر در نسل های بعد اثر دارد و این تأثیر با عدالت سازگار است ؟ 66
- اشاره 70
- پیامبران الهی چه تعدادی بودند؟ و نام چند نفر آن ها در قرآن آمده است ؟ 72
- اهداف و ویژگی های داستان های قرآن چیست و چرا خداوند سرگذشت همه پیامبران را در قرآن بیان نکرده است ؟ 74
- چرا بیشتر، سرگذشت پیامبران خاورمیانه در قرآن آمده است ؟ 75
- چرا پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله آخرین پیامبر شد؟ 78
- معنای حروف مقطعه قرآن به ویژه کهیعص چیست ؟ 81
- اشاره 84
- مقصود از فلسفه و اسرار احکام و عبادات چیست و آیا ما می توانیم از همه آن ها آگاه شویم ؟ 86
- تساوی و تفاوت زن و مرد در چیست ؟ 89
- چرا دیه زن نصف دیه مرد است ؟ 95
- چرا گواهی دو زن برابر گواهی یک مرد است ؟ 98
- اشاره 102
- برای کنترل شهوت و زیادکردن تقوی چه راه کارهایی در قرآن و احادیث وجود دارد؟ 104
- چه کنیم تا به گناه آلوده نشویم ؟ 111
- چه کنیم تا دعایمان مستجاب شود؟ 115
- چه کنیم تا نمازمان را سبک نشماریم و بنده خداوند بشویم ؟ 125
- عشق چیست و راه کار آن کدام است ؟ 131
- ویژگی های همسر خوب چیست ؟ 139
- اشاره 144
- اشاره 146
- نظم و ترتیب آیات قرآن از چه زمانی انجام شده و نام گذاری سوره ها به چه صورت بوده است ؟ 146
- نام گذاری سوره ها 148
- قرآن قدیم است یا حادث ؟ 149
- آیا قرآن تحریف (کم یا زیاد) شده است ؟ 153
- آیا وجود اختلاف قرائت ها به معنای تحریف قرآن است ؟ 155
- آیا قرآن برای همه جهان هاست یا برای مردم کره زمین ؟ 158
- انجیل و تورات و قرآن کتاب های آسمانی اند، چرا انجیل و تورات تحریف شد، ولی قرآن سالم ماند؟ 160
- اشاره 163
- 1. ضرورت ترجمه 163
- اشاره 163
- درباره ترجمه و انواع و امکان آن توضیح دهید. 163
- 2. مبانی و ترجمه قرآن 164
- روش های ترجمه قرآن 164
- کدام یک از ترجمه های قرآن کامل تر و دقیق تر است ؟ 166
- اشاره 168
- چرا خدا در مورد خود به جای «من» از «ما» استفاده می کند، مثلاً می فرماید ما زمین را آفریدیم ؟ 170
- منظور از آیه (اللَّهُ نُورُ السَّماوَاتِ وَالْأَرْض) چیست ؟ 171
- منظور از ساقی بودن خدا در آیه (وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ چیست ؟ 176
- منظور از صفت «لطیف»، که در قرآن چند بار تکرار شده، چیست ؟ 179
- چرا خداوند انسان ها را به فسق و فجور هدایت می کند؟ 182
- علم خدا به آینده، از سنخ علم های ما و (احتمالات و پیش بینی ها) است یا از نوع پیش بینی های قطعی الوقوع است ؟ 185
- اشاره 186
- چرا انسان امانت الهی را که آسمان و زمین قبول نکردند، پذیرفت ؟ 188
- در قرآن آمده است، رزق و روزی به دست خداست، اگر این گونه است اختیار انسان چگونه توجیه می شود؟ 191
- اشاره 196
- آیا پیش از خلقت آسمان ها و زمین و انسان ها، آفرینشی بوده است ؟ 198
- با توجه به آیه 12 سوره طلاق، خداوند چند جهان آفریده است ؟ 200
- چرا حوادث طبیعی مثل زلزله و سیل اتفاق می افتد؟ ریشه این بلاها چیست ؟ 201
- منظور از ملکوت آسمان ها و زمین در سوره انعام آیه 75 چیست ؟ 204
- اشاره 206
- با توجه به این که در قرآن تنها نام 26 پیامبر آمده است، چگونه می توان وجود صد و بیست و چهار هزار پیغمبر را ثابت کرد؟ 208
- آیا پیامبران از باطن موجودات آگاهی داشتند؟ 212
- آیا پیامبر از آینده و غیب خبر ندارد؟ 215
- چرا در قرآن از حضرت موسی علیه السلامبیشتر از انبیای دیگر سخن گفته شده است ؟ 219
- خداوند در قرآن خطاب به پیامبر می فرماید: «ای پیامبر! تو بر گناه خود آمرزش بخواه تا گناه گذشته و آینده تو را ببخشیم.» مراد از این گناه چیست ؟ 220
- چرا نام حضرت علی علیه السلام در قرآن ذکر نشده است ؟ 225
- بر اساس آیه 52 سوره احزاب چرا نمی توان بعد از وفات پیغمبر با همسران او ازدواج کرد؟ 228
- خداوند در سوره «ص» به داوری حضرت داود اشاره می کند و ایشان حکمی صادر کرد؛ اما مورد بازخواست قرار گرفت. در مورد این حکم و آیات مربوط توضیح بدهید. 230
- چرا حضرت خضر علیه السلام زنده است ؟ 235
- در قصه حضرت خضر علیه السلام و موسی علیه السلام در سوره کهف ضمیرها گاهی جمع است و گاهی مفرد. علتش چیست ؟ 237
- با توجه به سوره کهف چرا حضرت خضر علیه السلام با استفاده از علم لدنی، شخصی را که هنوز گناهش اثبات نشده، کشت ؟ 239
- در طوفان نوح آمده که آب از تنور فوران می کند یعنی چه ؟ 241
- آیا شیطان می تواند بر پیامبر نفوذ کند؟ 244
- اشاره 248
- منظور از دو بهشت (جنتان) در قرآن چیست ؟ 250
- شبهاتی پیرامون شفاعت را توضیح دهید؟ 252
- منظور از جنبده ای که در آخرالزمان ظاهر می شود، کیست ؟ 256
- آیا مرگ بدست خداست ؟ 259
- آیۀ (یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّهُ) شامل حال چه کسانی می شود؟ 262
- کاربردهای واژه نفس در قرآن 264
- حوادث قبل از رستاخیز 266
- وضعیت کوه ها در قیامت چگونه خواهد بود؟ 266
- قیامت چه مراحلی دارد؟ و چرا از آن با واژه های گوناگون مثل ساعه ، بعث، نشر و... نام برده شده است ؟ 270
- مقصود از نامه اعمال 272
- نامه اعمال انسان ها در قیامت چگونه است ؟ 272
- انواع نامه عمل 273
- تعبیرهای مختلف از نامۀ اعمال در قرآن 273
- نویسندگان نامه اعمال چه کسانی هستند؟ 275
- منظور از نفخ صور چیست ؟ 276
- عالم برزخ 277
- با توجه به آیات، زمین و آسمان از بین می روند و بعد بهشت و جهنم ایجاد می شوند؟ 280
- منظور از مردان اعراف در آیات 46 و 48 سوره اعراف چه گروهی است ؟ 282
- منظور از آیۀ «هیچ کس از بشر باقی نماند؛ جز آنکه وارد دوزخ می شود»، چیست ؟ 285
- دنیا و آخرت چه ارتباطی با هم دارند؟ 287
- نعمت های مادی و معنوی بهشت چیست ؟ 288
- اشاره 292
- منظور خداوند از «تعقیب شیطان ها با شهاب ها» چیست ؟ 294
- اگر شیطان ها توسط شهاب های آسمانی رد می شوند، پس چه طور انسان را فریب می دهند؟ 297
- اشاره 302
- هنگامی که پدرومادر از فرزند رو برمی گردانند، تکلیف فرزند چیست ؟ 304
- با توجه به آیه 221 و 222 سوره بقره چرا خداوند امر فرمود: از زنان محیض دوری کنید؟ 306
- آیا تکرار واژه تقوا در آیه 93 سوره مائده به معنای مختلف بودن معنای واژه تقوا است ؟ 310
- منظور از لهو و لعب در سوره حج و سوره محمد صلی الله علیه و آله چیست ؟ 313
- چرا خداوند در قرآن کریم به شب اول ذی الحجه قسم یاد می کند؟ 316
- منظور از فاجر و کافر در قرآن کیست ؟ آیا کسی که نماز نمی خواند از کفّار شمرده می شود؟ 318
- واژه رمضان چندبار در قرآن آمده است وچند آیه در مورد آن داریم ؟ 320
- با توجه به آخر آیه سوره شعراء دیدگاه قرآن و احادیث درباره شعر و شاعری چیست ؟ 322
- قاعده آیه 18 سوره بقره (صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ) چیست ؟ 329
- از آیه (کُلُوا وَاشْرَبُوا) چه قاعده ای استفاده می شود؟ 331
ص:200
1- (1) البرهان، ج 3، ص 341، تفسیر صافی، ج 4، ص 206-208. کافی، ج 1، ص 413، ح 2، ببحارالانوار، ج 23، ص 275، ح 1، ص 279، ح 19 و ص 280، ح 22، ج 36، ص 150، ح 127، بصائر الدرجات، ص 76، ح 2، تاویل الآیات، ص 460.
2- (2) تفسیر نمونه، ج 17، ص 454، تفسیر آسان، ج 16، ص 149.
3- (3) وسائل الشیعه، ج 5، ص 86، ح 5998، بحارالانوار، ج 27، ص 280، ح 2، ص 283، ح 7، ج 37، ص 94، ح 57.
ما در برابر این آیات و روایات، با دو موضوع رو به رو هستیم: تسبیح موجودات و قبول امانت الهی. در مورد تسبیح به نظر می رسد. موجودات به صورت تکوینی تسلیم خدا هستند و مخالفت برایشان معنا ندارد. مثلاً کوه نمی تواند با خدا مخالفت کند، چون اراده به معنای اختیار را ندارد، پس تسبیح آنان گویای تسلیم محض بودنشان است.
در مورد امانت الهی به نظر می رسد اگر آن را «عرضه مستقیم» بدانیم و بگوییم آن ها (کوه...) نپذیرفتند و مخالفت کردند، با مشکل (معنا نداشتن مخالفت کوه و... با خدا، به دلیل نداشتن اختیار و عقل...) روبه رو می شویم، ولی اگر گفتیم مقصود «عرضه مقایسه ای» است این مشکل از بین خواهد رفت.
مقصود از ظلوم و جهول بودن انسان
دلیل این که خداوند انسان را با این که امانت را پذیرفت بسیار ستمگر و نادان می داند، که با برخی از انسان ها این امانت الهی را فراموش می کنند و با بیراهه رفتن و به خود ستم می کنند. یا این که اساساً در انسان ها زمینه جهل و ستم وجود دارد.
نتیجه این که: آیه در مقام سرزنش انسان به خاطر پذیرش این امانت نیست، چون پذیرش امانت الهی کار ناپسندی نبود، بلکه ظلوم و جهول دانستن او به خاطر فراموش کردن امانت الهی است، البته ظلوم و جهول بودن یک حکم کلی برای همه انسان ها نیست.
آیه هشدار را هم به انسان های مؤمن می دهد که مراقب امانت الهی باشند. خلاصه سخن این که در آیه مقایسه وجودی بین وجود انسان (دارای ظرفیت پذیرش امانت) و وجود دیگر موجودات صورت پذیرفته است و منظور از ظلوم و جهول بودن هم فراموشی امانت الهی است، نه این که انسان در پذیرش امانت اشتباه کرده است.